Structure and meaning features of the root verbs in Turkish<p>Türkiye Türkçesindeki kök fiillerin yapı ve anlam özellikleri

Abstract

Turkish is a rich language in terms of verb types and words. This research is limited to Turkish spoken in Turkey, and its verb roots. Turkish dictionary of Turkish Language Association (2011) is the main source of this study. This study was prepared by taking into account of written, audio and visual resources during the period of Turkish spoken in Turkey. From basic education to university education, this dictionary is one of the most important sources of Turkish lessons. Within this framework, the verb roots that are in the dictionary have been accepted as Turkish spoken in Turkey’s verb roots and study field were established. The number of verb roots which wasn’t encountered in any source, including Turkish language grammar books previously, were determined in this study and these verb roots were classified in terms of structure and meaning. In terms of structure, the verb roots consist of at least two sounds at most six sounds but among these verb roots three-and four-sounded ones are outnumbered. And also in terms of their meaning features single and multi meaning verb roots are determined. In addition to this, this study focuses on the mental verb roots which have also drawn attention on them by the recently done Turkish researches and emphasized on the root verbs. This study was carried out on the basis of common methods in Turkish studies, but in the objective and outcome parts the lack of Turkish course books and teaching Turkish verb roots are emphasized. Verb type words in general in all languages but in particularly in Turkish form the staff of the basic words of Turkish language. In terms of Turkish which is an agglutinative language, affixes are as important as word roots. Turkish language that is rich in affixes and roots has a productive character. Attention was taken to this aspect of Turkish with the help of verb roots All in all, the subject of this study deserves to be highlighted in many ways. Besides providing new research data, emphasis was made in terms of teaching Turkish and aimed to contribute to the world of science.

Özet

Türkçe fiil türü sözcükler bakımından oldukça zengin bir dildir. Bu araştırma Türkiye Türkçesinin kök fiilleriyle sınırlandırılmıştır. Çalışmanın temel kaynağını Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük (2011) oluşturmaktadır. Bu eser, Türkiye Türkçesi dönemindeki yazılı, sesli ve görsel kaynaklar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Temel eğitimden üniversiteye kadar bu sözlük Türkçe derslerinin esas kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Bu anlayış çerçevesinde, sözlükteki kök fiiller, Türkiye Türkçesinin kök fiilleri kabul edilmiş ve çalışma alanı oluşturulmuştur. Daha önce Türkçe ders ve Türkçe dil bilgisi kitapları dâhil hiçbir kaynakta karşılaşılmamış olan kök fiillerin sayısı bu araştırmayla belirlenmiş ve ortaya çıkan kök fiiller yapı ve anlam bakımından tasnif edilmiştir. Yapı bakımından kök fiiller en az iki sesten en fazla da altı sesten oluşmaktadır. Bunlar içinde en fazla olanlar ise üç ve dört sesli olanlardır. Anlam özellikleri bakımından da tek ve çok anlamlı olan kök fiiller belirlenmiştir. Bunlara ek olarak, Türkçe araştırmalarında yakın zamanlarda dikkat çekmeye başlayan mental fiil konusuna dikkat çekilmiş ve mental kök fiiller üzerinde de durulmuştur. Çalışma Türkçe araştırmalarında yaygın olan yöntemler esas alınarak gerçekleştirilmiş, ancak amaç ve sonuçlarda Türkçe ders kitapları ve Türkçe öğretiminde kök fiiller konusuyla ilgili dikkat çeken eksiklikleri vurgulanmıştır. Fiil türü sözcükler, genelde dillerin özelde de Türkçenin temel sözcük kadrosunu oluşturur. Sondan eklemeli bir dil olan Türkçe açısından ekler kadar sözcük kökleri de önemli bir yere sahiptir. Ek ve kök yönünden zengin bir yapıya sahip olan Türkçe üretken karakterli bir dildir. Kök fiiller özelinden Türkçenin bu yönüne de dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Sonuçta bu çalışmanın konusu pek çok yönden üzerinde durulmayı hak etmektedir. Bu çalışmada yeni araştırmalar için derli toplu veri sunmanın yanında, konuya Türkçenin eğitimi öğretimi açısından vurgu yapılmış ve bilim dünyasına katkıda bulunmak hedeflenmiştir.