The analysis of children’s books in the context of how they reflect environmental issues<p>Çocuk edebiyatı yapıtlarının çevre sorunlarını yansıtışı bağlamında incelenmesi
Keywords:
Children’s literature, environmental pollution, environmental education, environmental consciousness and environmental awareness, descriptive analysis, Çocuk edebiyatı, çevre kirliliği, çevre eğitimi, çevre bilinci ve duyarlığı, betimsel çözümleme.Abstract
Children’s books are among important variables that contribute to raising children as individuals sensitive to environment through providing aesthetic experiences. The purpose of this study is to analyze literary children’s books in the context of how they reflect environmental issues. The data sources of the study included the books covering environmental issues and first published in 2014 or 2015. The data were collected through document analysis that is a qualitative research method and were analyzed descriptively. As a result of the study it was seen that the analyzed books cover many topics related to environmental pollution and that environmental pollution is caused by lack of education, unawareness or insensitivity mostly for economic or arbitrary reasons. According to the books, everyone from administrators to large companies and local administrations is responsible for environmental pollution. The study showed that children and women are more sensitive to environment. The books of which the content is supported with quality visuals make children feel future problems and their solutions through the use of a literary language and in a way appropriate for the age and development of children.
Özet
Çocukların çevreye duyarlı bireyler olarak yetişmelerinde katkı sağlayacak önemli bir değişken de etkisini estetik yaşantı sağlayarak gösteren çocuk edebiyatı yapıtlarıdır. Bu çalışmanın amacı, yazınsal çocuk kitaplarını çevre sorunlarını yansıtışı bağlamında incelemektir. Çalışmanın veri kaynağını, 2014-2015 yıllarında ilk baskıları yapılan çevre sorunları konulu kitaplar oluşturmaktadır. Veriler, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla toplanmış, betimsel olarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda incelenen kitaplarda çevre kirliliğine ilişkin birçok konunun ele alındığı ve çevrenin; eğitimsizliğin, bilinçsizliğin ve duyarsızlığın bir sonucu olarak çoğunlukla ekonomik ve keyfi nedenlerle kirletildiği saptanmıştır. Kitaplara göre, çevre kirliliğinden yöneticilerden zengin şirketlere, yerel yönetimlere kadar her kesimden insan sorumludur. Çevreye karşı özellikle çocuklar ve kadınlar daha duyarlıdır. İçeriğin nitelikli görsellerle desteklendiği bu kitaplarda gelecekte yaşanacak sorunlar ve bu sorunların çözüm yolları da yazınsal bir dille ve çocuğun yaş/gelişim düzeyine uygun biçimde duyumsatılmıştır.
Downloads
Metrics
References
Adalı, O. (2003). Anlamak ve Anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Aslan, C. (2008). “Yaşam Gerçekliğinin Çocuklara İletilmesi Bakımından ‘100 Temel Eser’deki Öyküler Üzerine Bir Çözümleme”. 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi & 4. Uluslararası Çocuk Filmleri Festivali ve Kongresi “Risk Altındaki Çocuklar”. (4th International Children and Communication Congress & 4th International Children Films Festival & Congress ‘Children Under Risk’. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, (I), 85-98. Edited by N. Pembecioğlu Öcel.
Aslan, C. (2013). “Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının Temel İşlevleri”. Eğitimci Öğretmen Dergisi, Vize Yayıncılık.
Aslan, C., Karaman-Kepenekci, Y., Karagül, S. ve Doğan Güldenoğlu, B. (2015). Ödüllü Çocuk ve Gençlik Romanlarında Barış Konusu Üzerine Bir Çözümleme. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) kapsamında desteklenen 14H0630001 numaralı Hızlandırılmış Destek Projesi.
Atasoy, E. (2009). Çevre İçin Eğitim: Çocuk Doğa Etkileşimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Balcı, A. (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Başal, A. H. (2005). Çocuklar için Uygulamalı Çevre Eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
Bener, Ö. ve Babaoğul, M. (2008). “Sürdürülebilir Tüketim Davranışı ve Çevre Bilinci Oluşturmada Bir Araç Olarak Tüketici Eğitimi”. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e.dergisi.
Bernstein, M.R., Bernstein, M. M. R., Bernstein, R. R. (2014) Tools for thinking applied to nature: an inclusive pedagogical framework for environmental education. Oryx, Volume 48, Issue 4, 584-592.
Bıkmaz, H. Fatma, Akben, S. Nimet. (2007). İlköğretimde Çevre Eğitimi. Türkiye Çevre Vakfı Yayını: Çevre Eğitimi, 35-50.
Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (Second Edition). New Jersey: Pearson Education Inc.
Çevre için Eğitim Komisyonu Raporu (1998). Eğitim Sen Demokratik Eğitim Kurultayı. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1994). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Çevre Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı (1997). Ulusal Çevre Eylem Planı Eğitim ve Katılım. Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı.
Erdoğan, M. (2009). “5. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı ve Bu Öğrencilerin Çevreye Yönelik Sorumlu Davranışlarını Etkileyen Faktörler”. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Erten, S. (2002). İlköğretimin II. Kademsindeki (6.7.8. sınıflar) öğrencilerde Çevreye Yararlı davranışların Araştırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongre Kitabı. 16-18 Eylül, Ankara.
Erten, S. (2003). “5. Sınıf Öğrencilerinde “Çöplerin Azaltılması” Bilincini Kazandırılmasına Yönelik Bir Öğretim Modeli”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 94–103.
Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65/66. 2006/25 Ankara.
Fegebank, B. (1990). “Enviromental Education; a Task for Home Economics”, Journal of Consumer Studies and Home Economics, 14, 185-191.
Fisman, L. (2006). The Effects of Local Learning on Environmental Awareness in Children: an Empirical Investigation. The Journal of Environmental Education. Sipring, 36(3), 39-50.
Geray, C. (1995). “Çevre Koruma Bilinci ve Duyarlılığı İçin Halk Eğitimi”. Yeni Türkiye, Yıl:1, Sayı: 5, 664-668.
Gezmiş, T. ve Çarıkçıoğlu, S. (2007). “Çevre Sorunlarıyla Mücadelede Çocukların Bilinçlendirilmesi”. Üniversite Öğrencileri 2. Çevre Sorunları Kongresi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
Göktürk, A. (1989). Sözün Ötesi. İstanbul: inkılap Kitabevi.
Gönen, E. ve Hablemitoğlu, Ş. (1992). “Tüketici Bilinci”, III. Milletlerarası Tüketicinin Korunması ve Tüketici Hakları Sempozyumu Tebliğler. TSE Yayınları, s.31-37.
Güler, T. (2007). “Çevre Eğitimi”, Yaygın Eğitimde Çevre Eğitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını, No: 178, 99-116.
İpşiroğlu, N. (2000). Alımlama Boyutları ve Çeşitlemeleri: Resim. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
Kaplan, A. (1999). Küresel Çevre Sorunları ve Politikaları. Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları: 19, Tezler Dizisi: 3.
Keleş, R., Hamamcı, C. ve Çoban, A. (2009). Çevre Politikası. Ankara: İmge Yayınevi.
Kuzu, T. (2008). “Aytül Akal’ın Masallarıyla Çocukta Çevre Bilinci Geliştirme”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19.
Kvale, S. (1996). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. California: Sage Publication.
Mathews, Jessica Tuchman (Ed), (1991). Preserving the global environment. New York: Norton Company.
Mengi, A. (Ed., 2007). Çevre ve Politika - Başka Bir Dünya Özlemi. Ankara: İmge Yayınevi.
Miser, R. (2010). Çevre Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Mezunları Derneği (EBF- MD) Yayını.
Morgil, İ., Ural, E., Erdem, E., Oskay Özyalçın, Ö. ve Yılmaz, A. (2005). “Kimya Eğitiminde ‘Çevre, Çevre Sorunları ve Alternatif Çözümler Konusundaki Workshop Çalışmasının Öğrenci Performansına Etkisi”. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 28-30 Eylül 2005, Denizli.
Nazlıoğlu, M. (1991). Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Kadın ve Çevre. Sürdürülebilir Kalkınma El Kitabı. Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı.
Özdemir, O. (1998). “Yazınsal Bir Tür Olarak Öykünün Çevre Duyarlığına Etkisi”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Öztunç, Ö. (2006). “Uluslararası Çevre Politikalarında Birleşmiş Milletlerin Rolü”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özünlü, Ü. (2001). Edebiytta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual Yayınevi.
Pooley, J. A. ve O’conner, M. (2000). “Environmental Education and Attitudes: Emotions and Beliefs are What is Needed.” Environment and Behavior, 32, 5, 711-723.
Sever, S. (2008). Eğitimde ve Bilimde Türkçe Eğitimi. Cumhuriyetimizin Kuruluş Felsefesinin Öngördüğü Eğitim. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100’üncü Yılında Eğitim Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi Matbaası, 435-471.
Sever, S. ve Aslan, C. (2009). “Eleştirel Düşünme Becerisini Kazandırma Bağlamında Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının İşlevi Üzerine Bir İnceleme.” Türkiye’de Çocuk Yetiştirme, Yaklaşımları, Yöntemler, Sorunlar, Çözümler. VI. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. (Yay. Haz.: M. Artar). Ankara: AÜ Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 231-250.
Sever, S. (2012). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
Şengül, M. (2001). “Bir Çevre Yönetimi Aracı Olarak Çevre İçin Eğitim”. Amme İdaresi Dergisi, Cilt 34, Sayı: 4, 137-155.
Şimşekli, Y. (2004). “Çevre Bilincinin Geliştirilmesine Yönelik Çevre Eğitimi Etkinliklerine İlköğretim Okullarının Duyarlılığı”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII (1), 2004, 83-92.
Teyfur, E. (2008). “İlköğretim Öğrencilerinin Akademik Başarılarının ve Çevre Kulübü Çalışmalarının Çevreye Yönelik Tutumlarına Etkisi (İzmir Örneği)”, Ege Üniversitesi Eğitim Dergisi, (9) 1: 131–149.
Tıraş, H. H. (2012). “Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre: Teorik Bir İnceleme”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2).
Turan, A. ve Güler, M. (2013). Türkiye’de Sürdürülebilir Çevre Politikaları: İklim Değişikliği Örneği. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes. Session 4D: Çevre. http://avekon.org/papers/603.pdf.’den elde edildi.
Türkiye Çevre Atlası. (2004). Çevre ve Orman Bakanlığı. ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Dairesi Başkanlığı. Ankara.
Türküm, S. A. (1998). Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci. G. Can (Ed.). Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, 165-181. http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/1268/unite10.pdf).’den elde edildi.
Yardımcı, E. ve Bağcı Kılıç, G. (2010). “Çocukların Gözünden Çevre ve Çevre Sorunları”, İlköğretim Online, 9 (3), 1122-1136.
Yazıcı Okuyan, H. ve Gedikoğlu, Y. G. (2012). “Aytül Akal’ın Çocuk Kitaplarında Çevre Bilinci ve Duyarlığı”, Turkish Studies, 7 (2), 793-806.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors can retain copyright, while granting the journal right of first publication. Alternatively, authors can transfer copyright to the journal, which then permits authors non-commercial use of the work, including the right to place it in an open access archive. In addition, Creative Commons can be consulted for flexible copyright licenses.
©1999 Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
