Anatolia tattoo art; Tunceli example<p>Anadolu dövme sanatı; Tunceli ili örneği

Abstract

In this article, Anatolia tattoo tradition and art are examinated of Tunceli culture. Tattoo is accepted the first father of writing is defined to aim of decoration or giving message and to paint specific cultural figures to the body and lower part of skin surface. Tattoo is one of subject of social sciences especially sociology and antropology, tattoo is dating back to old periods of history, and it is seen in all societies as a cultural object. The tattoo is also a colorful elemen of Anatolian civilization. As a sociological context of tattoo is used to show an occupation group as a ‘mark’, social statute or tribe and tariqat of a person’s society. However, there is a belief such as Anatolian tattoo motifs protect to people from illness and the evi leye and these motifs bring beauty and bravery.

Anatolia tattoo art is a general expression of composition of different local specifics. Tunceli region is the most specific city in Turkey with its geographical density of ‘Alevi’ and ‘Kurd’ identities. More than 90% population in Tunceli, societies are formed from tribes and these tribes are different from general society. According to this information, the aim of this research is to describe Tunceli tattoo art, which is estimated specific, and to determine its similarities and differences from Anatolia tattoo art. At the same time, this information are quality to assist in Anatolia tattoo art literature.

Datas in Article are gotten after face-to-face interviews, which are prepared by researches via their developed standart question form, and 15 people (who had tattooes on their body) in 2010 in Tunceli. Tunceli tatoo art sample pictures are presented in Article’s addition part (with approval of source people).

The general result from the research is: (1) Tunceli tattoos are not Picture; they are ideogram form of Picture. (2) Tunceli tattoo technique is not more different from East and South-East Anatolia regions. (3) Ethnic or religious figures are not dominant in Tunceli tattoos. (4) Tribe’s figurs also are not dominant in Tunceli tattoos. (5) According to this, Tunceli tattoos can be evaluated a kind of figur in Anatolia tattoo tradition. (6) In Sociological, interest of traditional tattoo art is decreased in Tunceli and ‘tattoo desgins’ concerning Western Culture become widespread.

According to this reason, the suggest of researchers is Tunceli and Anatolia tattoo art should become brand value via scientific researches and add to global relation networks.

Özet

Makalede Tunceli kültürüne ait Anadolu dövme geleneği ve sanatı incelenmiştir. Yazının ilk atası kabul edilen dövme, süsleme veya mesaj verme amacıyla, belirli kültürel figürlerin, bedene; derinin alt yüzeyine nakşedilmesidir. Dövme, tarihin eski dönemlerine dayanan ve tüm toplumlarda görülen kültürel objedir. Dövme Anadolu medeniyetinin de renkli bir unsuru olagelmiştir. Dövme “damga” olarak kimi zaman bir meslek grubunu, sosyal statüyü veya aşiret ve tarikat gibi kişinin bağlı bulunduğu topluluğu belirtmek amacıyla kullanılmıştır. Aynı zamanda Anadolu dövme motiflerinin kişiyi hastalıklardan, nazardan koruduğuna; güzellik ve yiğitlik getirdiğine inanılmaktadır.

Anadolu’da dövme sanatı farklı yöresel özgüllüklerinin bileşimi olan genel bir form ortaya çıkarır. Bunlardan Tunceli yöresi, “Alevi” ve “Kürt” kimliklerin coğrafi yoğunluğu bakımından, Türkiye’nin en özgün ili konumundadır. Tunceli’de yaşayan nüfusun büyük çoğunluğu, toplumun genelinden farklılaşan aşiret düzenindeki topluluklardan oluşmaktadır. Buna göre makalede Tunceli dövme sanatını betimlemek ve Anadolu dövme sanatından benzer ve farklı özelliklerini tespit etmek istenmiştir. Burada ortaya konan bilgiler Anadolu dövme sanatı literatürüne katkı yapabilecek niteliktedir.

Makalede sunulan veriler Ağustos 2010 tarihine aittir. Tunceli kent merkezinde kartopu örnekleme tekniğine göre tespit edilen (ve bedeninde dövme bulunan) 15 kişi ile standart soru formu aracıyla yüz yüze görüşülmüştür. Tunceli dövme sanatı örneklerini gösteren fotoğraflar (kaynak kişilerin onayı ile) makalenin ekinde sunulmuştur.

Araştırmanın genel bulgusu şöyle ifade edilebilir: (1) Tunceli dövmeleri resim değil, resmin düşünce yazısına (ideograma) dönüşmüş şekilleridir. (2) Tunceli dövme tekniği Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinkinden çok farklı değildir. (3) Tunceli dövmelerinde etnik veya dinsel figürler başat değildir. (4) Tunceli dövmelerinde aşiret figürleri de başat değildir. (5) Buna göre, Tunceli dövmeleri, Anadolu dövme geleneği içerisinde motif çeşitlerinden birisi olarak değerlendirebilir. (6) Sosyolojik bilgi olmak üzere, Tunceli’de geleneksel dövme sanatına ilgi azalmıştır ve fakat Batı kültürünün “tattoo designs”leri yaygınlaşmaktadır.

Araştırmada ortaya konan bulguya göre kaybolmaya yüz tutan Tunceli (ve genel olarak Anadolu) dövme sanatının sürdürülebilmesi için bilimsel araştırmalara gereksinim vardır. Dışarıya verdiği göç nedeniyle ekonomik ve sosyal sermayesini hızla kaybeden Tunceli (vb yerleşimler) çeşitli projelerle marka kent haline gelebiler. Tunceli’nin markalaşma sürecinde geleneksel dövme sanatı önemli rol oynayacaktır.