The effect of “locus of control” on the responsible behaviours towards the environment<p>“Kontrol odağının” çevreye yönelik sorumlu davranışlar üzerindeki etkisi
Keywords:
Locus of control, environment, environmental education, responsible behaviour towards environment, Kontrol odağı, çevre, çevre eğitimi, çevreye yönelik sorumlu davranışAbstract
The intervention of human being to the nature exceeded the capacity of tolerance. Especially with the industrialization and the inrease in population, environmental problems reached global dimension and caused the disgussion and arguement of these problems in an international dimension since the second part of the 20th century. As a result of these arguments, it emerged that to have a sustainable environment people must have responsible behaviours towards the environment and the education must teach these responsible behaviours to the individuals. Therefore; the environmental education should educate people to have strong belief in restoration of the contaminated and destroyed World. The people with strong belief in coming against with the environmental problems which affect them; have a locus of; but the people having a weaker belief have an external locus of control. The aim of this research is to reveal whether the effect of the locus of control the primary students have or not; has an effect on their responsible behaviours towards the environment. In this research descriptive survey model was used. In order to determine the locus of control the students have or not; “Locus of Control scale”developed by Nowicki & Strickland (1973) and adapted to Turkish by Korkut (1986) was used; in order to identify responsible behaviours towards the environment “Responsible behaviours towards environment scale” developed by Erdogan (2009) was used. The study group of the research consisted 495 students at 4th and 5th grades. As a result of this survey it is revealed that the locus of control has an affect on the responsible behaviours towards environment and it is found that the locus of control significantly predicts these behaviours. We think that the results of this research will contribute to the teachers who practice the environmental education in primary schools and to the specialists who prepare the curriculum and the textbooks.
Özet
İnsanoğlunun doğaya müdahalesi artık onun taşıma kapasitesinin çok üzerine çıkmıştır. Özellikle sanayileşme ve nüfusun artması ile birlikte çevre sorunlarının küresel boyutlara ulaşması, 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu sorunların uluslararası düzeyde konuşulmaya ve tartışılmaya başlanmasına sebep olmuştur. Bu tartışmaların sonucunda sürdürülebilir bir çevre için insanların çevreye yönelik sorumlu davranışlara sahip olması ve çevre eğitiminin de bireylere bu sorumlu davranışları kazandırması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bunun için çevre eğitiminin, bozulan ve kirlenen dünyamızın tekrar eski haline gelebileceğine olan inancı yüksek bireyler yetiştirmesi gerekmektedir. Kendilerini etkileyen çevre sorunlarına karşı bir şeyler yapabileceğine olan inancı yüksek olan bireylerin daha çok iç kontrol odağına sahip oldukları; inancı zayıf olanların ise dış kontrol odağına sahip oldukları düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı da ilkokulda öğrenim gören öğrencilerin sahip oldukları kontrol odaklarının onların çevreye yönelik sorumlu davranışları üzerinde bir etkisinin olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Öğrencilerin kontrol odaklarını tespit edebilmek için Nowicki&Strickland (1973) tarafından geliştirilen ve Korkut (1986) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Denetim Odağı” ölçeği; çevreye yönelik sorumlu davranışlarını tespit edebilmek için de Erdoğan (2009) tarafından geliştirilen “Çevreye Yönelik Sorumlu Davranış” ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 4. ve 5. sınıfta öğrenim gören 495 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda kontrol odağının çevreye yönelik sorumlu davranışlar üzerinde bir etkisi olduğu ve çevreye yönelik sorumlu davranışları anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarının ilkokulda çevre eğitiminin uygulayıcıları olan öğretmenlere, öğretim programlarını ve ders kitaplarını hazırlayan uzmanlara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Downloads
Metrics
References
Akın, A. (2007). Akademik kontrol odağı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (34), 9-17.
Arıcak, O. T. (1995). Üniversite Öğrencilerinde Saldırganlık, Benlik Saygısı ve Denetim Odağı İlişkisi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bamberg, S., & Moser, G. (2012). Locus of control and the pro-environmental attitudes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 33, 198-202.
Başol, G., & Türkoğlu, E. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının düşünme stilleri ile kontrolodağı durumları arasındaki ilişki. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 732-757.
Bozkurt, N., & Harmanlı, Z. (2002). İlköğretim öğrencilerinin denetim odağı düzeylerinin bazıdeğişkenler açısından karşılaştırılması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 29-37.
Büyükgüngör, H. (2006). Çevre kirliliği ve çevre yönetimi. Toprak İşveren Dergisi, 72, 9-17.
Creswell, J. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating and Qualitative Research (4. Edition). Boston: Pearson Education.
Crandall, V. C., Katkovsky, W., & Crandall, V.J. (1965). Children’s beliefs in their owncontrol of reinforcements in intellectual-academic achievement situations. Child Development,36(1) 91-109.
Çoban, A. E. & Hamamcı, Z. (2006). Kontrol odakları farklı ergenlerin karar stratejileriaçısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi,14(2), 393-402.
Durna, U., & Şentürk, K. (2012). Üniversite öğrencilerinin sosyal faaliyetlerinin denetim odağı düzeyi açısından incelenmesi: Bir devlet üniversitesi örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 187-202.
Doğanay, A., Çuhadar, A. & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılıkdüzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamındaincelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (50), 213-246.
Dönmez, A. (1985). Denetim odağı, Kendine saygı ve üç değişken; Çevre büyüklüğü, yaşve aile ortamı. Eğitim ve Bilim Dergisi,10(55), 4-15.
Dönmez, A., & Başal, H. A. (1985). Çevre büyüklüğü ve 10-12 yaş ilkokul çocuklarındadenetim odağı (Locus of Conrol), Psikoloji Dergisi, 5 (18), 7-14.
Dönmez, A. (1986). Denetim odağı: Temel araştırma alanları, Ankara Üniversitesi EğitimBilimleri Fakültesi Dergisi, 19 (1), 259-280.
D'souza, G. (2012). The role of personality correlates in alleviating stress encountered bystudents ofstandart X. Mier Journal of Educational Studies, Trends and Practices, 2 (1),34-49.
Dwyer, W. O., Leeming, F. C., Cobern, M. K., Porter, B. E., & Jackson, J. M. (1993).Critical review of behavioral interventions to preserve the environment:Research since 1980. Environment and Behavior, 25, 275-321.
Erdoğan, E. (2003). Türk Gençliği ve Siyasal Katılım: 1999-2003, İstanbul: Toplumsal Katılım ve Gelişim Vakfı.
Erdoğan M. (2009). 5. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı ve Bu Öğrencilerin Çevreye Yönelik Sorumlu Davranışlarını Etkileyen Faktörler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdoğan, M., Ok, A., & Marcinkowski, T. (2012). Development and validation of chidren’s responsible environmental behavior scale. Environmental Education Research, 18(4),507-540.
Erdoğan, M. & Marcinkowski, T. (2015).Development and validation of children’s environmental affect. Science &Technology Education, 11(3), 577-588.
Gore, P. M., & Rotter, J. B. (1963). A personality correlate of social action. Journal ofPersonality, 31, 58–64.
Harris, A., Wyn, J., & Younes, S. (2010). Beyond apathetic or activist youth: Ordinary young people and contemporary forms of participation. Young, 18, 9-32.
Henn, M., Weinstein, M., & Forrest, S. (2005). Uninterested youth? Young people'sattitudes towards party politics in Britain. Political Studies, 33, 556-78.
Hines, J., Hungerford, H., & Tomera, A. (1986). Analysis and synthesis of research on responsible environmental behavior: A meta-analysis. The Journalof Environmental Education, 18(2), 1-8.
Hornik, J., Cherian, J., Madansky, M., & Narayana, C. (1995). Determinants of recycling behavior: A synthesis of research results. Journal of Socio-Economics, 24(1), 105-127.
Hsu, S. J. (1997). An Assessment of Environmental Literacy and Analysis of Predictors ofResponsible Environmental Behavior Held by Secondary Teachers in Hualien Country ofTaiwan. Unpublished
doctoral dissertation. (Ohio State University) (UMI Number:9731641).
Jensen, L., Olsen, J., & Hughes, C. (1990). Association of country, sex, social class, and life cycle to locus of control in Western European countries.Psychological reports, 67(1), 199-205.
Karakaya, E., & Özçağ, A. G. M. (2001). Sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği :uygulanabilecek iktisadi araçların analizi. In first conference in fiscal policy andtransition economies, University of Manas.
Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları.
Karatekin, K., Kuş, Z. & Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevresorunlarının çözümünde sosyal katılımları, İlköğretim Online,13(2), 345-361,
Keleş, İ., Metin, H. & Sancak, H. Ö. (2005). Çevre Kalkınma ve Etik, Ankara: Alter Yayıncılık.
Korkut, F. (1991). İlkokul öğrencilerinin kendilerine ilişkin bazı değişkenlerin denetim odakları üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,6(6),135-141.
Korkut, F. (1986). İlkokul Öğrencilerinin Kendilerine ve Ailelerine İlişkin Bazı Değişkenlerin Denetim Odakları Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Köksal, F. (1991). Denetim Odağı ile Saldırgan Davranışlar Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
Küçükkaragöz, H. S. (1998). İlkokul Öğretmenlerinde Kontrol Odağı ve Öğrencilerin Kontrol Odağının Oluşumuna Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Lefcourt, H. M. (2014). Locus of Control Current Trend sın Theory and Research. Psyschology Press: Newyork and London.
Nowicki, S., & Strickland, B. R. (1973). A locus of control scale for children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 40(1), 148-154.
Osbaldiston, R. (2004). Meta-Analysis of the responsible environmental behaviorliterature. Unpublished
doctoral dissertation. (University of Missouri-Columbia) (UMI Number: 3144447)
Ören, N. (1991). Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. Denetim odağı ve kendini kabularasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,1(2), 20-28.
Phares, E. J. (1976). Locus of Control: Apersonality Determinant of Behavior. Morristown, General Learning Press.
Postel, S. (1994). Kaldırma Kapasitesi: Dünya’nın Taşıyabileceği Yük. İstanbul: Tema Vakfı Yayınları.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80 (1), 1-28.
Smith, D. H., & Inkeles, A. (1966). The OM Scale: A comparative socio-psychologicalmeasure of individual modernity. Sociometry, 353-377.
Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, Öğretmen adayları vesürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
Torney-Purta, J. & Amadeo, J. (2003). A cross-national analysis of political and civicinvolvement among adolescents. Political Science and Politics, 36, 269-274.
Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. Pammukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 61-68.
Ünal, S., & Dımışkı, E. (1999). Unesco-Unep himayesinde çevre eğitiminin gelişimi veTürkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,16(17), 142-154.
Yeşilyaprak, B. (1988). Lise Öğrencilerinin İçsel ya da Dışsal Denetimli Oluşlarını Etkileyen Faktörler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş. & Yılmaz, M. (2009). Çevre bilimi ve eğitimi, Ankara: GündüzEğitim ve Yayıncılık.
Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversiteöğrencilerinin çevre, Çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
Zelezny, L. C. (1999). Educational interventions that improve environmental behaviors: A meta analysis. The Journal of Environmental Education, 31(1), 5-14.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors can retain copyright, while granting the journal right of first publication. Alternatively, authors can transfer copyright to the journal, which then permits authors non-commercial use of the work, including the right to place it in an open access archive. In addition, Creative Commons can be consulted for flexible copyright licenses.
©1999 Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
