Bektâshism according to Ahmed Sirri Dedebaba who is the last postnishin of Cairo Bektashism Dervish Lodge<p>Kâhire Bektâşî Dergâhı’nın son postnişîni Ahmed Sırrı Dedebaba’ya göre Bektâşîlik

Abstract

In the Ottoman period, one of the areas of spreading of Bektashism is Egypt. A large Bektashi lodge was established in Cairo, and the Egyptian adventure of the Dervish lodge lasting for about five centuries was closed in 1964 by the imperial administrators and their activities were terminated. The last postnish of this dervish lodge is Ahmed Sirri Dedebaba. Dedebaba graduated from Dervish College where Bektashism is still strong and fifteen-year-olds are raised in Albania. Dedebaba gathered information and shared his opinions about Bektashism in a book. In this book titled al-Muqekkeretü't-Tafsiriyye li-Sharhi't-Tarikati'l-Aliyyeti'l-Bektashiye, he gives general information on Bektashism in subheadings. The book has been translated from Arabic into Turkish Turkic before by the author but text analysis has not been done yet. The aim of the research is to reveal the knowledge and opinions of Ahmed Sirri Dedebaba concerning Bektashism and especially Bektashism  in Egypt. The study was planned as qualitative research. In document analysis, Dedebaba's work called al-Muqekkeretü't-Tafsiriyye li-Sharhi't-Tarikati'l-Aliyyeti'l-Bektashiye was used. The data were collected by classifying them into code, theme and category through document analysis. In the preliminary findings obtained, it is seen that the birth of Bektashism, its short history, belief system, the names of the elders of the order, and important people of the sect form the main parts of the book. The important people of the sect occupy a wide space in the book. In these sub-titles, the rules of the dervishes such as morals, the adjectives of Sheikh, wearing the crown of the sect and Ashura day are mentioned. In the last part of the work, some terms of the Bektashism order are explained. The comparison of the prayers and rules there with Anatolian Bektashism will contribute to the enrichment of Bektashism.

Extended English abstract is in the end of PDF (TURKISH) file.

Özet

Araştırma, Mısır Kahire Bektâşî Dergâhı’nın tarihi seyrini, dergâhın yayılma alanlarını ve dergâhın Osmanlı’nın son dönemlerinde son postnişini olan Ahmed Sırrı Dedebaba’nın hayatı ve Bektâşî erkan ve âdâbını içeren el-Müzekkeretü’t-Tefsîriyye li-Şerhi’t-Tarîkati’l-‘Aliyyeti’l-Bektâşîye isimli eserinin analizini kapsamaktadır. Araştırma yazarın bu eserindeki işlediği konuları katagorize etmek, sınıflandırmak ve metin analizi yapmayı amaçlamaktadır. Çalışma nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Veriler doküman incelenmesi yoluyla elde edilip ve analizi yapılmıştır. Araştırmada Ahmed Sırrı Dedebaba’nın bu eserinde; Bektâşî Tarikatının Kaynağı ve Tarikat Hakkında Genel Bilgiler, Bektâşî Tarikatının  Meşayih Silsilesi, Tarikatın Altın silsilesi, İslam’ın Yapısı ve Şartları, Bektâşî Tarikatının Doğuşu, Mücerredlik, Dervişlerin Âdâbı, Mürşid-i Kâmil’in Sıfatları,  Bektâşî Tarikatına Ait Bazı Terimler, Bektâşîlerin Okuduğu Dualar ana başlıklı konular hakkında bilgi verdiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca eserin Anadolu Bektâşîliği’nde kullanılmayan birçok evrad ve ezkarı içerdiği ve dualarda Anadolu Bektâşîliği’nden farklılıklar olduğu görülmüştür. Eser aşırılıktan uzak net bilgiler vermektedir. Aslında esere Bektâşîliğin küçük bir el kitabı denilse yanlış olmayacaktır. Eserin iyi bir sistematiği olmasa da birçok önemli konuyu ele almıştır. Eserin içeriğinden, Ahmed Sırrı Dedebaba’nın gerçekten tarikatın erkan, ibadet ve geleneklerine hakim biri oluşunun yanında onun ilmî bir derinliği olduğunu da anlamak zor değildir. Çünkü eserde tarihî, dinî ve sosyal konular kısa ve öz bir anlatımla okuyucuyu sıkmadan ve bıktırmadan anlatılmıştır. Bir eğitimci mantığıyla yazılan eserde Bektâşî Tarikatı’nın hemen hemen genel kaidelerinin tamamı ele alınmıştır.