The use of primary health care services after transformation in health and related factors in a province example<p>Bir il örneğinde sağlıkta dönüşüm sonrası I. basamak sağlık hizmetleri kullanımı ve ilişkili faktörler
Keywords:
Health service, family practice, primary health care, transformation in health, Sağlık hizmetleri, aile hekimliği, birinci basamak hizmetler, hizmet kullanımı, sağlıkta dönüşüm.Abstract
Introduction: Health reforms that have been put into practice in our country within the scope of the Transformation in Health process have brought about with them significant changes in the organization, human labor and financing structures of healthcare services. Community healthcare centers have been replaced by family practice system at the primary level. The results of this change should be evaluated by monitoring the health indicators of the public as well as their use of healthcare services.
Purpose: The objective of this study was to determine the factors affecting the access to family practice (FP) service at the Mersin provincial center along with the factors affecting the use of this service.
Method: Data of this cross-sectional study were acquired via face-to-face interviews carried out with 394 adult individuals at the Mersin city center during the dates of 14.02.2017– 30.07.2017. The structural characteristics of the healthcare services along with service satisfaction for primary healthcare services were evaluated in the study using the developed question form. The acquired data were analyzed via SPSS 21 package software with complementary statistics and independent T test, Chi-square test and ANOVA.
Results: The age average of the participants was 42.08±1.30 years, 5.3% had not received formal education, there was a child under the age of five in 34.0% of the households and a chronic disease in 36.8%; those who used the primary healthcare services had mostly done so for treatment purposes. Of the participants, 63.5% evaluated family practice service as very good/good and the secondary or tertiary healthcare services were the first points of contact for 51.1% in case of health related issues. The most frequently observed problems for family practice were determined as failure to reach family practice when the family practice is closed, lack of house visits and the inability to operate the transfer services. Whereas age, education, regular income job, pregnancy/birth in the household did not result in any statistically significant difference with regard to the fundamental structural characteristics for the primary services (p>0.05), there were differences with regard to the region of residence, gender, marital status, existence of a small child in the household and the existence of a chronic disease (p<0.05).
Conclusion: Even though adults are mostly registered in the family practice system and majority have rated the family practice services as “very good/good”, FP services need to be developed for access to services, comprehensive service provision and coordination with secondary/tertiary services.
Suggestion: Studies for developing the culture of using primary healthcare services among the public via household visits are suggested in addition to activities for strengthening family practice services qualitatively and quantitatively.
Extended English abstract is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.
Özet
Giriş: Ülkemizde Sağlıkta Dönüşüm süreci ile uygulamaya geçirilmiş olan sağlık reformları sağlık hizmetlerinin örgüt, insan gücü ve finansman yapısında önemli değişimleri beraberinde getirmiştir. Birinci basamakta sağlık ocaklarının yerini aile hekimliği sistemi almıştır. Bu değişimin sonuçları sağlık göstergelerinin izlenmesi kadar halkın sağlık hizmetlerini kullanımı ile de değerlendirilmelidir.
Amaç: Yapılan bu çalışma ile bir il merkezinde halkın aile hekimliği hizmetlerini kullanımı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlandı.
Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu çalışmanın verileri 14.02.2017- 30.07.2017 tarihleri arasında Mersin merkezde 394 yetişkin bireyle yüz yüze görüşülerek toplandı. Çalışmada araştırmacılarca oluşturulan soru formu ile I. basamak sağlık hizmetlerinin yapısal özellikleri ve hizmet memnuniyeti değerlendirildi. Elde edilen veriler SPSS 21 paket programı kullanılarak tanımlayıcı istatistikler ile independent T test, Ki Kare testi ve ANOVA kullanılarak çözümlendi.
Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 42.08±1.30 yıldı, %5.3’ü örgün eğitim almamıştı, hanelerin %34.0’ında beş yaş altı çocuk, %36.8’inde kronik hastalık vardı, birinci basamak hizmeti kullananlar sıklıkla tedavi amaçlı hizmet almıştı. Katılımcıların %63.5’i aile hekimliği hizmetini çok iyi/iyi olarak değerlendirmişti, %51.1’inin sağlıkla ilgili sorunu olduğunda ilk başvurduğu yer II. veya III. basamak hizmetlerdi. Aile hekimliğinde en fazla sorun alanlarının aile hekimliği kapalı iken aile hekimliğine ulaşamama, ev ziyaretleri yapılmaması ve sevk sisteminin işletilememesi ile ilgili olduğu tespit edildi. Yaş, eğitim, düzenli gelir getiren iş varlığı, ailede gebelik/doğumun olması I. basamağa ilişkin temel yapısal özelliklere ait puan ortalamaları yönüyle fark yaratmazken (p>0.05), ikamet edilen bölgeye, cinsiyete, evli olma durumuna, ailede küçük çocuk varlığına ve kronik hastalık varlığına göre fark vardı (p<0.05).
Sonuç: Yetişkinlerin büyük ölçüde aile hekimliği sistemine kayıtlı olması ve çoğunluğun aile hekimliği hizmetlerini “çok iyi /iyi” olarak değerlendirmesine rağmen hizmetlere ulaşım, kapsamlı hizmet sunumu ile II/ III. basamak hizmetlerle eşgüdümü sağlama yönünden AH hizmetlerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
Öneriler: Nicelik ve nitelik olarak aile hekimliği hizmetlerinin güçlendirilmesi yanında düzenli ev ziyaretleri ile halk arasında birinci basamak sağlık hizmetlerinin kullanım kültürünü geliştirmeye dönük çalışmaların yapılması önerilir.
Downloads
Metrics
References
Akdağ, R. (2008). Temel Sağlık Hizmetleri (Vol. 1). Retrieved from http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/turkiyeSDP.pdf
Akman, M. (2014). Strength of primary care in Turkey. Turkiye Aile Hekimligi Dergisi, 18(2), 70–79. https://doi.org/10.2399/tahd.14.00070
Aktürk, Z., Dağdeviren, N., Şahin, E., Özer, C., Yaman, H., Göktaş, O., & Filiz, M. (2002). Hastalar hekimleri değerlendiriyor: Europep Ölçeği, (9), 153–160.
Ali, N. S., Khuwaja, A. K., Kausar, S., & Nanji, K. (2012). Patients’ evaluations of family practice care and attributes of a good family physician. Quality in Primary Care, 20(5), 375–383.
Altay, B. (2009). 15-49 yaş grubu kadınların sağlık ocağı hizmetlerini bilme ve kullanma durumları ile etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 66–77.
Ateş, M., Erbaydar, T., Demirkıran, K., Özhan, G., Cevahir, E., & İşçi, E. (2003). Gebze Halkının sağlık hizmetlerini kullanımı ve sağlık kuruluşlarını tercih etme nedenlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 7(3), 319–341.
Berra, S., Rocha, K. B., Rodríguez-Sanz, M., Pasarín, M. I., Rajmil, L., Borrell, C., & Starfield, B. (2011). Properties of a short questionnaire for assessing primary care experiences for children in a population survey. BMC Public Health, 11(1), 285. https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-285
Beşparmak, A., & Seviğ, Ü. (2005). Kayseri il merkezi Argıncık Sağlık Ocağı bölgesinde birinci basamak sağlık hizmetlerinin kullanımı ve kullanımını etkileyen faktörler. Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 1–6.
Burt, J., Campbell, J., Abel, G., Aboulghate, A., Ahmed, F., Asprey, A., … Roland, M. (2017). Improving patient experience in primary care: a multimethod programme of research on the measurement and improvement of patient experience. Programme Grants for Applied Research, 5(9), 1–452. https://doi.org/10.3310/pgfar05090
Çetinkaya, F., Baykan, Z., & Naçar, M. (2013). Yetişkinlerin aile hekimliǧi uygulamasi ile ilgili düşünceleri ve aile hekimlerine başvuru durumu. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(4), 417–424. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1339159354
Çevik, C., & Kılıç, B. (2013). Manisa ilinde sağlık ocağı ve aile hekimliği dönemlerinde çalışmış sağlık yöneticilerinin görüşleri. Sted, 22(4), 122–129.
Ergüder, T., & Oğuzhan, T. (2004). Avrupa Birliği genişlemesi ve sağlık düzeyi farklılıkları. Amme İdaresi Dergisi, 37(2), 149–162.
Fausto, M. C. R., Bousquat, A., Lima, J. G., Giovanella, L., Almeida, P. F. de, Mendonca, M. H. M. de, … Silva, A. T. C. da. (2017). Evaluation of Brazilian Primary Health Care From the Perspective of the Users: Accessible, Continuous, and Acceptable? The Journal of Ambulatory Care Management, 40 Suppl 2(2), S60–S70. https://doi.org/10.1097/JAC.0000000000000183
Gauld, R., Blank, R., Burgers, J., Cohen, A. B., Dobrow, M. K., Ikegami, N. K. I., … Wendt, C. (2012). The World Health Report 2008 - Primary healthcare: How wide is the gap between its agenda and implementation in 12 high-income health systems? Healthcare Policy, 7(3), 38–58. https://doi.org/10.12927/hcpol.2013.22778
Hacettepe Üniversitesi, N. E. E., Sağlık Bakanlığı, A. Ç. Sa. ve A. P. G. M., Başbakanlık, D. P. Te. M., & TÜBİTAK. (2008). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Retrieved from http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TNSA2008-AnaRapor.pdf
Heje, H. N., Vedsted, P., Sokolowski, I., & Olesen, F. (2008). Patient characteristics associated with differences in patients’ evaluation of their general practitioner. BMC Health Services Research, 8, 178. https://doi.org/10.1186/1472-6963-8-178
İlhan, M. N., Tüzün, H., Aksakal, F. N., & Özkan, S. (2006). Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların Sağlık Hizmeti Kullanma Özellikleri ve Bazı Sosyoekonomik Belirteçlerle Değişimi: Sağlık Reformu. Toplum Hekimliği Bülteni, 25(3), 33–41.
Koç, İ., Schumacher, R., Cambell, O., Türkyılmaz, S., Ergöçmen, B., & Yüksel, İ. (2005). Türkiye Ulusal Anne Ölümleri Çalışması (1. Basım). Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık.
Kontopantelis, E., Roland, M., & Reeves, D. (2010). Patient experience of access to primary care: identification of predictors in a national patient survey. BMC Family Practice, 11(1), 61. https://doi.org/10.1186/1471-2296-11-61
Köse, M. R., Başara, B. B., Güler, C., Soytutan, İ., Aygün, A., Özdemir, T. A., … Yentür, G. K. (2015). Sağlık istatistikleri yıllığı. In B. Başara, C. Güler, İ. Soytutan, A. Aygün, & T. A. Özdemir (Eds.), T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015 (pp. 181–207). Ankara: Sistem Ofset Basım Yayın San. ve Tic. Ltd. Şti.
Kringos, D. S. (2013). The importance of measuring and improving the strength of primary care in Europe: results of an international comparative study. Turkiye Aile Hekimligi Dergisi, 17(4), 165–179. https://doi.org/10.2399/tahd.13.00165
Lağarlı, T., Eser, E., Akdeniz, M., Aydoğdu, B., Baklaya, Ü., Fıra, C., … B, S. (2011). Bazı aile hekimliği pilot uygulama birimlerinde birinci basamak değerlendirme ölçeği (BDÖ) (Primary Care Assessment Survey) ile sağlık hizmet özelliklerinin değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(1), 16–32.
Lağarlı, T., Eser, E., & Baydur, H. (2014). Birinci Basamak Değerlendirme Ölçeğinin (Primary Care Assessment Tool) hizmetten yararlananlar için Türkçe erişkin sürümünün psikometrik özellikleri. Turk J Public Health, 12(3), 162–177. https://doi.org/10.20518/thsd.74625
Larizgoitia, I., & Starfield, B. (1997). Reform of primary health care: The case of Spain. Health Policy, 41(2), 121–137. https://doi.org/10.1016/S0168-8510(97)00017-1
Li, W., Gan, Y., Dong, X., Zhou, Y., Cao, S., Kkandawire, N., … Lu, Z. (2017). Gatekeeping and the utilization of community health services in Shenzhen, China. Medicine, 96(38), 1–7.
Lyratzopoulos, G., Elliott, M., Barbiere, J. M., Henderson, A., Staetsky, L., Paddison, C., … Roland, M. (2012). Understanding ethnic and other socio-demographic differences in patient experience of primary care: evidence from the English General Practice Patient Survey. BMJ Quality & Safety, 21(1), 21–9. https://doi.org/10.1136/bmjqs-2011-000088
Mendonça, C. S., Harzheim, E., Duncan, B. B., Nunes, L. N., & Leyh, W. (2012). Trends in hospitalizations for primary care sensitive conditions following the implementation of Family Health Teams in Belo Horizonte, Brazil. Health Policy and Planning, 27(4), 348–355. https://doi.org/10.1093/heapol/czr043
Mete, B., Pehlivan, E., Tekin, C., Nacar, E., Unver, E., & Baran, A. (2015). Malatya Il Merkezinde Aile Hekimligi Hizmetinden Yararlanan Yetiskinlerin Memnuniyet Duzeyleri ve Etkileyen Faktorler. Medicine Science | International Medical Journal, 4(4), 2721. https://doi.org/10.5455/medscience.2015.04.8288
Mohamed, E. Y., Sami, W., Alotaibi, A., Alfarag, A., Almutairi, A., & Alanzi, F. (2015). Patients’ Satisfaction with Primary Health Care Centers’ Services, Majmaah, Kingdom of Saudi of Saudi Arabia. International Journal of Health Sciences, 9(2), 163–70. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26309435%5Cnhttp://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=PMC4538893
Nesanır, N., & Erkman, N. (2010). Aile Hekimliği Uygulamasına Geçen İlk 11 İlin Sağlık Göstergeleri Üzerinden Bu Sürece Bir Bakış, 9(5), 493–504.
Niti, M., & Ng, T. P. (2003). Avoidable hospitalisation rates in Singapore, 1991-1998: assessing trends and inequities of quality in primary care. Journal of Epidemiology and Community Health, 57(1), 17–22. https://doi.org/10.1136/jech.57.1.17
OECD ve WHO. (2008). OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri: Türkiye. Retrieved from www.sourceoecd.org/socialissues/9789264051089%5CnTm
Özata, M., Tekin, F., & Öztürk, Y. (2016). Konya’daki Aile Hekimliği Hizmetlerinin Değerlendirilmesi, (35), 205–218.
Özkan Bambal, Ö., Lağarlı, T., & Eser, E. (2010). Manisa merkez yarı kentsel bölgede bir aile sağlığı birimine kayıtlı kadınlarda bazı birinci basamak sağlık hizmet özelliklerinin değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 8(3), 176–190.
Rao, M., & Pilot, E. (2014). The missing link - the role of primary care in global health. Global Health Action, 7(SUPP.1), 1–6. https://doi.org/10.3402/gha.v7.23693
Sağlık Bakanlığı, S. A. G. M. (2014). Türkiye Sağlık Memnuniyeti Araştırması 2012. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
Sağlık Bakanlığı. (2014). Aile doktorları için kurs notları. Ata Ofset Tanıtım ve Matbaacılık. Retrieved from asm.mersinhsm.gov.tr/download/ailehekkursnotlari.doc
Shi, L. (2012). The impact of primary care: a focused review. Scientifica (Cairo), 2012, 432892. https://doi.org/10.6064/2012/432892
Shi, L., Macinko, J., Starfield, B., Xu, J., Regan, J., Politzer, R., & Wulu, J. (2004). Primary care, infant mortality, and low birth weight in the states of the USA. Journal of Epidemiology and Community Health, 58, 374–380. https://doi.org/10.1136/jech.2003.013078
Somel, C. (2004). Dünyada ve Türkiye’de neoliberal politikaların topluma yansıması. Toplum ve Hekim, 19(6), 448–451.
Sünter, T., DAbak, Ş., Canbaz, S., & Pekşen, Y. (2003). Samsun il merkezinde birinci basamak sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyeti. O.M.Ü. Tıp Dergisi, 20(3), 135–139.
Şensoy, N., Alparslan, Ö., Nurhan, D., Atilla, E., & Selim, K. (2014). A Research on Patient Satisfaction with Primary Health Care in the Center of Afyonkarahisar. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 5(1), 29–34. https://doi.org/10.4328/JCAM.1173
The Johns Hopkins Primary Care Center. (2016). jhsph. Retrieved from http://www.jhsph.edu/research/centers-and-institutes/johns-hopkins-primary-care-policy-center/definitions.html
Tuncer, M., Özgül, N., Olcayto, E., Gültekin, M., & Dede, İ. (2009). Ketem El Ki̇tabı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Daire Başkanlığı.
UNICEF. (2009). Türkiye’de 5 Yaş Altı Ölüm Hızında Azalma: Bir Durum Çalışması. Retrieved from http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/unicef-5-yas-alti-olumler.pdf
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors can retain copyright, while granting the journal right of first publication. Alternatively, authors can transfer copyright to the journal, which then permits authors non-commercial use of the work, including the right to place it in an open access archive. In addition, Creative Commons can be consulted for flexible copyright licenses.
©1999 Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
