In terms of geographical indicators change of rural in Turkey (1980-2012 period)<p>Coğrafi göstergeler açısından Türkiye’de kırsal değişim (1980-2012 dönemi)
Keywords:
Rural Change, New Rurality, Population, Settlement, Economic Structure, Turkey, Kırsal Değişim, Yeni Kırsallık, Nüfus, Yerleşme, İktisadi Yapı, TürkiyeAbstract
Through the history of mankind, development and change have been an inevitable process, under the influence of both compelling factors, and facilitating and motivating factors. But this change, together with the agrarian and industrial revolutions, has magnified its influence and scale. Especially after the first industrial revolution, rural areas have also been affected by the process which has reached the global scale. This study aims to determine the elements of development and change. In this study, the effects of rural Turkey is concerned that place in which to analyze the elements. For this purpose, the phenomenon of change is explained by three main headings of population, settlement and economic structure and the subheadings that constitute them.
In the study, land observations, literature search and statistical data were used. It focuses mainly on the changes that took place in the period after the 1980s. For this reason statistical data includes the relevant period.
Population-related changes in rural areas include the decrease in the rate of natural population growth, the average age of the population, the decrease in the average number of households, the increase in seasonal and day-to-day mobility, the less migration to cities and the improvement of socio-economic structure. In the rural settlement structure, there are changes such as the increase of completely empty villages, the shift towards urban architecture in rural dwellings, decentralization in the dwelling places and the dilution of the settlement texture. Finally, in the economic structure, it is noteworthy that the rural areas near the cities are transformed into urban functional areas, the use of intensive farming methods, the improvement of transportation and communication activities, the transition to urban life style in production and consumption patterns and the widespread multi-economic activity structure are fundamental changes.
Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.
Özet
İnsanlık tarihi boyunca gerek zorlayıcı faktörlerin gerekse kolaylaştıran ve motive eden faktörlerin etkisiyle gelişme ve buna bağlı değişim kaçınılmaz bir süreç olagelmiştir. Ancak bu değişim tarım ve sanayi devrimleriyle beraber etkisini ve ölçeğini büyütmüştür. Özellikle birinci sanayi devrimi sonrası gerçekleşen ilerlemelerle küresel ölçeğe erişen süreçten, kentsel alanların yanında kırsal alanlar da etkilenmiştir. Söz konusu etkilerin Türkiye kırsalında hangi unsurlarda gerçekleştiğini analiz etmeye yönelik olan bu çalışmada, nüfus, yerleşme ve iktisadi yapı olmak üzere üç ana başlık ve bunları oluşturan alt başlıklar üzerinden değişim olgusu somutlaştırılmaya çalışılmıştır.
Çalışmada arazi gözlemleri, literatür taraması ve istatistiki veriler kullanılmıştır. Ağırlıklı olarak 1980 sonrası dönemde meydana gelen değişimler üzerinde durulduğundan istatistiki veriler bu dönemi kapsamaktadır.
Türkiye kırsalında nüfusla ilgili değişimler arasında doğal nüfus artış hızının azalması, nüfusun yaş ortalamasının yükselmesi, ortalama hane halkı sayısının küçülmesi, mevsimlik ve günübirlik hareketliliğin artması, kentlere daha az göç vermesi ve sosyo-ekonomik yapının iyileşmesi gibi süreçler söz konusudur. Kırsal yerleşme yapısında ise tamamen boşalan köylerin artması, kırsal meskenlerde kentsel mimariye doğru kayma, meskenlerin konumlarında saçılma ve buna bağlı yerleşme dokusunun seyrelmesi gibi değişimler görülmektedir. Son olarak iktisadi yapıda ise kentlere yakın kırsal arazilerin kentsel fonksiyon alanlarına dönüşmesi, entansif tarım metotlarının kullanımının artması, ulaşım ve iletişim faaliyetlerindeki iyileşmeye bağlı olarak üretim ve tüketim kalıplarında kentsel yaşam tarzına doğru geçilmesi ve çoklu iktisadi faaliyet yapısının giderek yaygınlaşması, temel değişimler olarak dikkati çekmektedir.
Downloads
Metrics
References
Akdoğu, G. (2014). Kentleşme Sürecinde Kırsal Yerleşmelerde Yaşanan Peyzaj Değişimlerinin İrdelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
Alternatif Bilişim. (2012). Türkiye’de İnternet’in Durumu, Alternatif Bilişim Derneği, Url: www.tbmm.gov.tr/
arastirma_komisyonlari/bilisim_internet/docs/sunumlar/alternatif_bilisim_internet_raporu.pdf, (Erişim tarihi: 11.10.2018).
Aydın, İ. (1995). Kepsut Ova’sında Tarımsal Değişimler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
Bayar, R. (2004). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’nin Arazi Bölünüşü ve Tarım Alanlarındaki Değişmeler, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2004, 2 (1), ss. 41-55, Ankara. Url: http://dergiler.ankara.edu.tr /dergiler/ 33/824/10462. pdf, (Erişim Tarihi: 10.08.2018).
Bayraktar, U. Beyhan, B., Kiper, N., Yoloğlu, A. C. & Erkılıç, H. (2015). Akdeniz Bölgesi’nde Kentleşme Sürecinin Kırsal Bileşenleri: 70 Yıl Sonra Erdemli, Planlama Dergisi, 2015, 25(2), ss.134-146, İstanbul. Url: http://www.journalagent.com/planlama/pdfs/PLAN_15_2_134_146.pdf, (Erişim Tarihi: 14.04.2018).
Canpolat, F.A. (2017). Pınarbaşı İlçesinin (Kayseri) Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Elazığ.
Canpolat, F.A.& Hayli, S. (2017). 2007-2012 Döneminde Türkiye Köylerinde Nüfusun Değişimi, Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2017, 9(1), ss.155-176. München, Germany.
Ceylan, S.& Bulut, İ. (2017). Kırsal Konut Şekillenmesinde Etkili Olan Faktörler Açısından Misli Ovası Konutlarının İncelenmesi, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 2017, VII (2), ss.79-96, Antalya.
Çetin, B. (2012a). Alan Yaylasında (Kırıkhan-Hatay) Fonksiyonel Değişimin Coğrafi Özellikleri, Doğu Coğrafya Dergisi, 2012, 17(27), 2012, ss.129-150, Erzurum. Url: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/26983, (Erişim Tarihi: 12.06.2018).
Çetin, B. (2012b). Antakya ve İskenderun-Dörtyol Çevresinde Suburbanizasyon (Banliyöleşme), Doğu Coğrafya Dergisi, 2012, 17(28), ss.259-281, Erzurum. Url: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/27002, (Erişim Tarihi: 06.06.2018).
Çopuroğlu, M. A. (2017). Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde Yer Alan Kırsal Yerleşmelerin Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme, Süleyman Demirel Üniversitesi MBUD, 2017, 2(2), ss.18-32, Isparta. Url: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/393007, (Erişim Tarihi: 04.01.2018).
Çetik, S. (1992). Türkiye Şehir ve Köy Nüfusunun Yaş ve Cinsiyet Yapısı (1980-1985), Sosyal Planlama Genel Müdürlüğü Planlama Dairesi Yayınları, Ankara. Url: http://www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects
/Download/3347/sehirkoy.pdf, (Erişim Tarihi: 28.11.2018).
Doğanay, H. (2011). Türkiye Ekonomik Coğrafyası, Pegem Akademi Yayınevi, Ankara.
Doğanay, S.& Alım, M. (2010). Türkiye’de Kırsal Nüfusun Şehir Algısı Üzerine Bir Araştırma: Yeşilyurt Köyü (Trabzon), Doğu Coğrafya Dergisi, 2010, 15(23), ss.171-184, Erzurum. Url: http://dergipark.gov.tr/
download/article-file/26933, (Erişim Tarihi: 04.01.2018).
Evans, N. J. & Llbery, B. W. (1993). The Pluriactivity, Part-Time Farming, and Farm Diversification Debate, Environment and Planning A, 1993, 25(7), ss.945-959. Doi: https://doi.org/10.1068/a250945, (Erişim Tarihi: 04.05.2018).
Friedman, T. (2017). Thank You for Being Late: An Optimist's Guide to Thriving in the Age of Accelerations, FSG books, Newyork.
Gümüş, N. & Körhasan, M. (2009). Demographic Change in Urbanized Rural Settlements of Turkey, E-Journal of New World Sciences Academy, 2009, 4(1), ss.20-34. Url: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/112035, Erişim Tarihi: 10.06.2018).
Güreşçi, E. (2010). Türkiye’ de Kentten Köye Göç Olgusu, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2010, 11(1), ss.77–86, İstanbul. Url: http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/download/35/53, (Erişim Tarihi: 10.06.2018).
Güreşçi, E. (2014). Kırsal Göç, Tarım ve Toplum Üzerine Köşede Kalan Yazılar, Semerci Yayınları, Ankara.
Gürsel, S.& Karakoç, U. (2009). Türkiye’de Tarımın Yapısı Değişiyor, Bahçeşehir Üniveritesi, Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Araştırma Notu 24, 2009, ss.1-5, İstanbul.
Halfacree, K. (2012). Heterolocal Identities? Counter-Urbanisation, Second Homes, and Rural Consumption in the Era of Mobilities, Population Space Place, 18: 209–224. Doi: https://doi.org/10.1002/psp.665 (Erişim Tarihi: 08.08.2018).
Hayli, S. (2001). Erzincan Ovasında Köy Meskenleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2001, 11(2), ss.21-42, Elazığ.
Işık, A. (2015). Umurlar Yöresinde (Balıkesir, Dursunbey) Kırsal Meskenlerde Modernleşme Eğilimleri: 1980-2015, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Balıkesir.
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM). Karayolu Ulaşım İstatistikleri (2016). Url: http://www.kgm.gov.
tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Yayinlar/YayinPdf/KarayoluUlasimIstatistikleri2016.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2018).
Kay, C. (2008). Reflections on Latin American Rural Studies in the Neoliberal Globalization Period: A New Rurality?, Development and Change, 39(6), ss.915–943, USA. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.2008.00518.x, (Erişim Tarihi: 08.04.2018).
Kiper N., Bayraktar, U. & Yoloğlu, A.C. (2014). Köyden Büyükşehir’e: Erdemli Kentinin Kırsallığı, KBAM 5. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalara Sempozyumu (16-18 Ekim 2014), Ankara.
Koca, H. (1994), Erdemli İlçesinin Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Erzurum.
Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2010). Türkiye’de Doğurganlık, Üreme Sağlığı ve Yaşlılık, 2008 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması İleri Analiz Çalışması, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
Özav, L. (2002). Sivaslı ve Çevresinde Kır Konutları, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2002, IV(2), ss.31-42, Afyonkarahisar. Url: http://www.sbd.aku.edu.tr/IV2/2-(31-42).pdf, (Erişim Tarihi: 08.04.2018).
Özkan, L. (2008). Küreselleşmenin Tarım Ürünleri Dış Ticareti Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Edirne.
Özkaya, T., Günaydın, G., Bozoğlu M., Yavuz, F. & Türkekul, B. (2010). Tarım Politikaları ve Tarımsal Yapıdaki Değişimler, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi (11 - 15 Ocak 2010), Ankara. Url: http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/2fcc8cfe1fa4c77_ek.pdf, (Erişim Tarihi: 07.03.2018).
Öztürk, M., Hilton, A. & Jongerden, J. (2014). Migration as Movement and Multiplace Life: Some Recent Developments in Rural Living Structures in Turkey, Population, Space and Place, 2014, 20(4), 370-388. Doi: https://doi.org/10.1002/psp.1828, (Erişim Tarihi: 15.01.2018).
Öztürk, M., Topaloğlu, B., Hilton, A. & Jongerden, J. (2018). Rural‒Urban Mobilities in Turkey: Socio-spatial Perspectives on Migration and Return Movements, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 2018, 20(5), ss.513-530. Doi: https://doi.org/10.1080/19448953.2018.1406696, (Erişim Tarihi: 07.03.2018).
Phillips, M. (2004). Other Geographies of Gentrification, Progress in Human Geography, 2004, 28(1), ss.5-30. Url: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1191/0309132504ph458oa, (Erişim Tarihi: 11.10.2018).
Phillips, M. (2005). Differential Productions of Rural Gentrification: İllustrations From North and South Norfolk, Geoforum, 2005, 36(4), ss.477-494. Doi: doi.org/10.1016/j.geoforum.2004.08.001 (Erişim Tarihi: 11.10.2018).
Ramirez-Miranda, C. (2014). Critical Reflections on The New Rurality and The Rural Territorial Development Approaches in Latin America, Agronomía Colombiana, 2014, 32(1), ss.122-129. Url: https://
revistas.unal.edu.co/index.php/agrocol/article/viewFile/41218/44725, (Erişim Tarihi: 10.05.2018).
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2006), Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi 2014-2020, Ankara. Url: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/
xUd8q+www_dogaka_gov_tr_488_KS1X20UZ_Ulusal-Kirsal-Kalkinma-Stratejisi-2014-2020.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2018).
Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Tekeli, İ. (2011). Türkiye’de Bölgesel Eşitsizlik ve Bölge Planlama Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Tekeli, İ. (2016). Dünya'da ve Türkiye'de Kent-Kır Karşıtlığı Yok Olurken, Yerleşmeler için Temsil Sorunları ve Strateji Önerileri, İdealkent Yayınları, Ankara.
Tunçdilek, N. (1967). Türkiye İskân Coğrafyası: Kır İskânı, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
Tümertekin E. & Özgüç, N. (2000). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS, (2012). Ulusal Eğitim İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=130&locale=tr (Erişim Tarihi: 05.02.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS, Nüfus İstatistikleri (2007). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS, Nüfus İstatistikleri (2012). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS, Tüketim İstatistikleri (2007). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=132&locale=tr (Erişim Tarihi: 10.05.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). ADNKS, Tüketim İstatistikleri (2012). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=132&locale=tr (Erişim Tarihi: 10.05.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (1980). Genel Nüfus Sayımları, Sosyal ve Demografik Nitelikler, https://biruni.tuik.gov.tr/nufus80app/idari.zul (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (1985). Genel Nüfus Sayımları, Sosyal ve Demografik Nitelikler, https://
biruni.tuik.gov.tr/nufus85app/idari.zul (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (1990). Genel Nüfus Sayımları, Sosyal ve Demografik Nitelikler, https://biruni.tuik.gov.tr/nufus90app/idari.zul (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2000). Genel Nüfus Sayımları, Sosyal ve Demografik Nitelikler, https://biruni.tuik.gov.tr/nufusapp/idari.zul (Erişim Tarihi: 15.01.2018)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Ulaştırma İstatistikleri. (2017). Karayolu Uzunlukları, www.tuik.gov.tr/
PreIstatistikTablo.do?istab_id=1585 (Erişim Tarihi: 04.05.2018)
Uysal, B.A. & Sakarya, İ. (2012). Kırsal Soylulaştırma ve Turizmin Kırsal Yerleşimlere Etkileri: Adatepe ve Yeşilyurt Köyleri, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 36. Kollokyum (8 Kasım 2012), Ankara.
Yılmaz, C. (2005). Ordu İlinin Nüfus Özellikleri, Orta Karadeniz Kültürü (Editörler: B. Yediyıldız-H. Kaynar-S. Küçük), Siyasal Kitabevi Yayını,(ss.253–278), Ankara.
Yılmaz, C. (2007). Samsun İlinde Nüfus Hareketleri, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yayınları (ss.289-316), Samsun.
Yılmaz, C. (2009). Türkiye’de Kırdan Kente Göç Sürecinde Etkili Olan Faktörlerden Biri: Evlilik Yoluyla Göç, Doğu Coğrafya Dergisi, 2009, 14(21), ss.221-232, Erzurum. Url: dergipark.gov.tr/download/article-file/26908,
(Erişim Tarihi: 05.02.2018).
Yılmaz, M. (2015). Türkiye’de Kırsal Nüfusun Değişimi ve İllere Göre Dağılımı (1980-2012), Doğu Coğrafya Dergisi, 2015, 20(33), ss.161-187, Erzurum. Url: dergipark.gov.tr/download/article-file/27061, (Erişim Tarihi: 05.02.2018).
Yoloğlu, A. C. (2017). Kitap İnceleme: İlhan Tekeli’nin “Dünya’da ve Türkiye’de Kent-Kır Karşıtlığı Yok Olurken Yerleşmeler İçin Temsil Sorunları ve Strateji Önerileri” Başlıklı Çalışması. Planlama Dergisi, 2017, 27(2), ss.205-214. Url: www.journalagent.com/planlama/pdfs/PLAN-63835-BOOK_REVIEW-YOLOGLU.pdf, (Erişim Tarihi: 15.01.2018).
Young, Ş. Y. (2007). Hyper-Traditions/Hip Villages: Urbanite villagers of Western Anatolia, Traditional Dwellings and Settlements Review, 2007, 18(2), ss.29-41. Url: www.jstor.org/stable/41758326, (Erişim Tarihi: 10.05.2018).
Zorlu, K. (2010). Adapazarı Ovası ve Aşağı Sakarya Platosu’nda Tarımsal Değişim, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Sakarya.
Sayılı On Üç İlde Büyüksehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değisiklik Yapılmasına Dair Kanun, RG.06.12.2012/28489.
Downloads
Additional Files
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors can retain copyright, while granting the journal right of first publication. Alternatively, authors can transfer copyright to the journal, which then permits authors non-commercial use of the work, including the right to place it in an open access archive. In addition, Creative Commons can be consulted for flexible copyright licenses.
©1999 Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.