For the love of modernity: adventures of the novel or trails of the genre in the second half of the 19th century<p>Modernite aşkına: Türkçe romanın sergüzeşti yahut XIX. yüzyılın ikinci yarısında türün izini sürmek

Authors

  • İrfan Karakoç Canakkale Onsekiz Mart University

Keywords:

Novel, Ottoman Literature, 19th Century, Folk Literature, Agaib Literature, Ottoman Rovel, Ottoman Turkish, Tıfli Stories, Ottoman Modernisation, XIX. yüzyıl, roman, sergüzeşt, acâib edebiyatı, modernleşme, ahlâk

Abstract

During the second half of the 19th century, while the Ottoman press, publishing and literary platforms were flourishing, a need for a more “practical” language of writing arose to convey ideas, and there was a great need to have a new, a more practical language while writing. A language that can convey an idea, a language that can produce information, and a writing style that can spread both. This need for a new language is emphasized by the prominent figures of “New Literature”, and to these writers and prominent figures in the Ottoman state novel as a genre seemed promising for the modernization of Ottoman society as a whole.

This article is focusing on the novel’s function during the second half of the 19th century. At the centre of the matter is the reaction of Ottoman –Turkish intelligentsia to the new genre. The article is trying to depict the relationship between classical forms and the new genre and how writers were motivated to merge and create a local novel genre. While doing that we will be mentioning why and how this new genre made local by the names, such as sergüzeşt and hikaye and it’s communication with the “acaib u garaib – supernatural stories” of the Middle Eastern classical literature.

Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.

 

Özet

Osmanlı basın ve edebiyat ortamının 1850’lerden sonra hareketlenmeye başlamasının da etkisiyle, edebiyatın fikri, düşünceyi ifade edebilecek, bilgi üretecek ve onu yayacak bir “yazı dili”ne ihtiyacı açık bir şekilde anlaşılmıştır. Bu ihtiyaç, “yeni edebiyat”ın önemli temsilcileri ve modernleşmeye çalışan devletin yöneticileri tarafından da sıklıkla vurgulanmıştır. İşte bu yönetici/yazarlar, modernleşmek için ihtiyaç duydukları bu yeni dili, çok yönlü bir şekilde kullanabilecekleri bir araç olan romanla kurabileceklerini fark etmişlerdir.

Türün XIX. yüzyılın ikinci yarısındaki serüvenine odaklanan bu çalışmada, işte bu yazı dilinin Osmanlı-Türk edebiyatında yazar, okur, matbuat yani edebiyat kamusu tarafından nasıl algılandığı üzerinde düşünülecektir. Makalede, doğayı, insanı, toplumu anlatan romanın, Osmanlı edebiyatına girişine kadar dolaşımda olan hikâye etme pratikleriyle olan ilişkisi de göz önünde bulundurulacaktır. Ayrıca, bu ilişkinin edebiyat tarihi araştırmalarında yorumlanma tarzı, türe gösterilen davranış kalıpları Osmanlı-Türkiye modernleşme refleksleri üzerinden tartışılacaktır. Bu bağlamda türün sergüzeşt, hikâye kelimeleriyle yerelleştirilmesi, ahlâkı temel alan bir yapıyla yazılması ve Ortadoğu klasik edebiyatlarında görülen “acâib ü gâraib” anlatılarıyla bağlantısı tartışılacaktır.

Downloads

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

Author Biography

İrfan Karakoç, Canakkale Onsekiz Mart University

İrfan Karakoç currently works as an assistant professor in the Department of Turkish Language and Literature at Çanakkale Onsekiz Mart University. Before that, he worked at / with Bilkent University, The Economic and Social History Foundation of Turkey, Istanbul Bilgi University and Ozyegin University as research assistant, editor and instructor. He received his MA in 1999. His PhD degree, which he began pursuing at the National Institute for Oriental Languages and Civilizations (INALCO), Paris, was completed in the Department of Turkish Literature at Bilkent University, Ankara, in 2012. His dissertation was titled “The Process of Nation Building and Construction of Turkish Literature (1923-1950)”.  Dr. Karakoç won a fellowship from The Scientific and Technological Research Council of Turkey (TUBITAK) to pursue his research at Princeton University in the Department of Near Eastern Studies for the academic year 2010-2011. Among his research interests are the history of Ottoman press, Ottoman/Turkish modernization, cultural policies, nationalism, gender and masculinity studies.

References

Ahmet Mithat Efendi. Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar (Edebi Eserlere Genel Bir Bakış). haz. Nüket Esen. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.

----------. “Bir Seyahat-i Fikriye: Bir Acibe-i Saydiye”. Letaif-i Rivayat. haz. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın. İstanbul: Çağır Yayınları, 2001: 789-795.

--------.. Edebiyat Yazıları 2. haz. H. Harika Düzgün, Fazıl Gökçek. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018.

----------. “İfade: Dolaptan Temaşa”, Letaif-i Rivayat. haz. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın. İstanbul: Çağır Yayınları, 2001: 663.

---------. “Kariîn İle Hasbihâl”. Müşahedât. haz. Necat Birinci. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000: 3-8.

---------. “Mukaddime”. Hasan Mellah Yahut Sır İçinde Esrar. haz. Ali Şükrü Çoruk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000: 5-6.

----------. “Mukaddime: İki Hud’akâr”. Letaif-i Rivayat. haz. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın. İstanbul: Çağır Yayınları, 2001:703.

Aksoyak, İ. Hakkı. “Acâ’ib Edebiyatı’ndan Bir Örnek: Üsküdarlı Sırrî’nin Hikâye-i Garîbü’l-Âsâr’ı”. Millî Folklor 103 (2014): 111-122.

Akyıldız, Olcay. “Muhayyelât-ı Ahmet Mithat: Söylemsel Bir Strateji olarak ‘Seyahat-ı Zihniye’ ”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 47 (2014): 9-34.

Ayverdi İlhan. Kubbealtı Lugatı, Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2006.

Bakhtin, Mikhail. “Epik ve Roman: Bir Roman İncelemesi Metodolojisine Doğru”. Karnavaldan Romana. Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. Derleyen ve Önsöz Sibel Irzık, çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001: 164-208.

Cankara, Murat. “Ahmet Mithat Efendi ve Beşir Fuat’a Göre Gerçekçilik”. Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2003.

-------. “Krikor Zohrab (1861-1915) Edebiyat, Ahlak”. Toplumsal Tarih 299 (Kasım 2018): 8-12.

Cebe, Günil Özlem Ayaydın. "19. Yüzyılda Osmanlı Toplumu ve Basılı Türkçe Edebiyat: Etkileşimler, Değişimler, Çeşitlilik ". Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: 2009.

Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2003.

Emin Nihat. “[Binbaşı Rifat Bey’in Sergüzeşti]”. Müsameretname. haz. Sabahattin Çağın, Fazıl Gökçek. İstanbul: Özgür Yayınları, 2010: 25-51.

Fortna, Benjamin C. Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Okumayı Öğrenmek. çev. Mehmet Beşikçi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2013.

Hees, Syrinx Von. “Şaşırtıcı: Acâib Edebiyatının Bir Eleştirisi ve Yeniden Okunması”. çev. Yeliz Özay. Millî Folklor 103 (2014): 142-162.

Karakoç İrfan. “Pure Aşk, Pür Heyecan ve ‘Kanon’ Dışı İki Roman: Netice-i Aşk ve Aşka Doğru”. Ayla Demiroğlu Kitabı. haz. Adem Ceyhan. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayıncılık, 2006: 359-368.

Kaya, Fazile Eren. “Senteriyye ile İskenderiye Ortasında Aca’ib Bir Şehir”. Millî Folklor 103 (2014): 134-141.

Kefeli, Emel. “Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarında Edebiyat Coğrafyası: Acâib-i Âlem”. Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar. haz. Nüket Esen, Erol Köroğlu. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2006: 217-230.

Kerman, Zeynep. 1862-1910 Yılları Arasında Victor Hugo’dan Türkçeye Yapılan Tercümeler Üzerinde Bir Araştırma. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1978.

Mehmed Murad. “İfade-i Mahsusa”. Turfanda mı Yoksa Turfa mı. haz. Tacettin Şimşek. Ankara: 1999: XIV-XV.

Okay, Orhan. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.

Özay, Yeliz. “Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi’nin Acâib Edebiyatı Açısından Değerlendirilmesi”. Millî Folklor 103 (2014): 123-133.

Özön, Mustafa Nihat. Türkçede Roman. haz. Alpay Kabacalı. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.

Sayers, David Selim. Tıflî Hikâyeleri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.

Sazyek, Hakan-Esra Sazyek. Yeni Türk Edebiyatında Önsözler: Bir 19 Yüzyıl Seçkisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.

Seviner, Zeynep. “Tabiiliğin Medar-ı Azamı: Ahmet Mithat Ahlakçılığı ve Natüralizm”. Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar. haz. Nüket Esen, Erol Köroğlu. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul: 2006. 84-96.

Schick, İrvin Cemil. “İkinci Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Matbuat Kapitalizmi, Cinsiyet ve Cinsellik”. Bedeni, Toplumu, Kâinâtı Yazmak: İslâm, Cinsiyet ve Kültür Üzerine. haz. ve çev. Pelin Tünaydın. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011: 215–69.

Somel, Selçuk Akşin. Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi 1839-1908: İslâmlaşma, Otokrasi ve Disiplin. çev. Osman Yener. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.

Johann Strauss. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kimler Neleri Okurdu (19.-20. Yüzyıllar)?”. çev. Günil Özlem Ayaydın Cebe, Kritik 3 (2019 Bahar): 205-265.

T. Abdi. “Mukaddime”. Sergüzeşt-i Kalyopi. İstanbul: yy, 1290/1873: 2-4.

Uşaklıgil, Halit Ziya. Hikâye. haz. Nur Gürani Arslan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar, 1998.

Yağcı, Ahu Selin Erkul. “Creating Reading Habits Through Translation in Turkey (1840–1940). Mémoires du livre. 9 (1, Fall 2017): 1-26. doi: 10.7202/1043125ar

Viev Article: DOI: https://doi.org/10.7202/1043125ar

---------. Catalogue of Indigenous and Translated Novels Published Between 1840 and 1940.

http://kisi.deu.edu.tr/selin.erkul/Erkul_Catalogue_July_2011.pdf

Yazar, Sadık. “XVI. Yüzyıl Türkçe Seyahatnamelerinde Acâib”. Millî Folklor 103 (2014): 98-110.

XVIII. Yüzyıl İstanbul Hayatına Dair Risâle-i Garîbe. haz. Hayati Develi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1998.

Downloads

Published

2019-02-23

How to Cite

Karakoç, İrfan. (2019). For the love of modernity: adventures of the novel or trails of the genre in the second half of the 19th century&lt;p&gt;Modernite aşkına: Türkçe romanın sergüzeşti yahut XIX. yüzyılın ikinci yarısında türün izini sürmek. Journal of Human Sciences, 16(1), 231–248. Retrieved from https://j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/5670

Issue

Section

Language and Literature