For the love of modernity: adventures of the novel or trails of the genre in the second half of the 19th century<p>Modernite aşkına: Türkçe romanın sergüzeşti yahut XIX. yüzyılın ikinci yarısında türün izini sürmek

Abstract

During the second half of the 19th century, while the Ottoman press, publishing and literary platforms were flourishing, a need for a more “practical” language of writing arose to convey ideas, and there was a great need to have a new, a more practical language while writing. A language that can convey an idea, a language that can produce information, and a writing style that can spread both. This need for a new language is emphasized by the prominent figures of “New Literature”, and to these writers and prominent figures in the Ottoman state novel as a genre seemed promising for the modernization of Ottoman society as a whole.

This article is focusing on the novel’s function during the second half of the 19^th century. At the centre of the matter is the reaction of Ottoman –Turkish intelligentsia to the new genre. The article is trying to depict the relationship between classical forms and the new genre and how writers were motivated to merge and create a local novel genre. While doing that we will be mentioning why and how this new genre made local by the names, such as sergüzeşt and hikaye and it’s communication with the “acaib u garaib – supernatural stories” of the Middle Eastern classical literature.

Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.

Özet

Osmanlı basın ve edebiyat ortamının 1850’lerden sonra hareketlenmeye başlamasının da etkisiyle, edebiyatın fikri, düşünceyi ifade edebilecek, bilgi üretecek ve onu yayacak bir “yazı dili”ne ihtiyacı açık bir şekilde anlaşılmıştır. Bu ihtiyaç, “yeni edebiyat”ın önemli temsilcileri ve modernleşmeye çalışan devletin yöneticileri tarafından da sıklıkla vurgulanmıştır. İşte bu yönetici/yazarlar, modernleşmek için ihtiyaç duydukları bu yeni dili, çok yönlü bir şekilde kullanabilecekleri bir araç olan romanla kurabileceklerini fark etmişlerdir.

Türün XIX. yüzyılın ikinci yarısındaki serüvenine odaklanan bu çalışmada, işte bu yazı dilinin Osmanlı-Türk edebiyatında yazar, okur, matbuat yani edebiyat kamusu tarafından nasıl algılandığı üzerinde düşünülecektir. Makalede, doğayı, insanı, toplumu anlatan romanın, Osmanlı edebiyatına girişine kadar dolaşımda olan hikâye etme pratikleriyle olan ilişkisi de göz önünde bulundurulacaktır. Ayrıca, bu ilişkinin edebiyat tarihi araştırmalarında yorumlanma tarzı, türe gösterilen davranış kalıpları Osmanlı-Türkiye modernleşme refleksleri üzerinden tartışılacaktır. Bu bağlamda türün sergüzeşt, hikâye kelimeleriyle yerelleştirilmesi, ahlâkı temel alan bir yapıyla yazılması ve Ortadoğu klasik edebiyatlarında görülen “acâib ü gâraib” anlatılarıyla bağlantısı tartışılacaktır.