The process of institutionalized women’s movement in Turkey: Türkiye’de kadın hareketinin kurumsallaşma süreci

Ceyda Kuloğlu

doi:10.14687/jhs.v17i1.5949

Authors

Ceyda Kuloğlu Başkent University https://orcid.org/0000-0002-0170-9439

DOI:

https://doi.org/10.14687/jhs.v17i1.5949

Keywords:

Women’s movement, feminism, institutionalism, gender equality, patriarchal system, Kadın hareketi, feminizm, kurumsallaşma, toplumsal cinsiyet eşitliği, ataerkil düzen

Abstract

1980s are the period that women’s movement in Turkey gained momentum relative to the previous years. Although the women’s movement and its institutionalization period were a near-perfect though in theory, it still has an importance to review the historical background of the women’s movement in Turkey for the contemporary and future studies. The reason for this is that most of the studies can remain in the descriptive study dimension due to the fact that they do not refer to the previous period of women’s movement and that they do not have the knowledge of their roots. The purpose of this review work in this context is to put forth the historical roots of the institutionalization of the women's movement in Turkey in order to shed light on the contemporary studies by using the historical background and to develop new strategies for contemporary policy with the help of the past experiences.

In explaining the development of feminism in Turkey, different periodization studies were used. Some of them are: According to Sirman (1989); (a) The Ottoman Period (b) The first periods of the Republic (c) 1980s are 3 periods. According to Tekeli (1986); (a) Before Tanzimat (b) Tanzimat Period (c) The first years of the Republic and the period of one-party regime (d) From 1950 to the present four periods. According to Nizam (1993); (a) Before the War of Independence (b) After the War of Independence (c) After 1980.

In this study, the development of the feminist movement in Turkey has been differentiated according to the position of women in society. In this context, five chapters have been formed from the pre-Islamic period, which is conceptualized as a very controversial milestone.

The Position of Women in the Pre-Islamic Society
The Position of Women after Islam and in Ottoman Empire
The Position of Women in Society in the Republican Period
The Position of Women in the 1980s and 1990s
Women's Movement in Turkey in 2000s

Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.

Özet

1980'ler Türkiye'deki kadın hareketinin önceki yıllara göre ivme kazandığı dönemdir. Her ne kadar kadın hareketi ve kurumsallaşma süresi teoride mükemmele yakın olsa da çağdaş ve gelecekteki çalışmalar için Türkiye'deki kadın hareketinin tarihsel arka planını gözden geçirmek hala önemlidir. Bunun nedeni, çalışmaların çoğunun, kadın hareketinin önceki dönemine değinmedikleri ve kökleri hakkında bilgi sahibi olmadıkları için tanımlayıcı çalışma boyutunda kalabilmeleridir. Bu bağlamda yapılan bu derleme çalışmasının amacı, tarihsel arka planı kullanarak çağdaş çalışmalara ışık tutmak ve çağdaş politika için yeni stratejiler geliştirmek amacıyla Türkiye'deki kadın hareketinin kurumsallaşmasının tarihsel kökenlerini ortaya koymaktır.

Türkiye'de feminizmin gelişimini açıklarken farklı dönemselleştirme çalışmaları kullanılmıştır. Bunlardan bazıları: Sirman'a göre (1989); (a) Osmanlı Dönemi (b) Cumhuriyet'in ilk dönemleri (c) 1980'ler 3 dönemdir. Tekeli'ye (1986) göre; (a) Tanzimat Öncesi (b) Tanzimat Dönemi (c) Cumhuriyet'in ilk yılları ve tek parti rejimi dönemi (d) 1950'den günümüze kadar olan dört dönem. Nizam'a (1993) göre; (a) Kurtuluş Savaşı'ndan önce (b) Kurtuluş Savaşı'ndan sonra (c) 1980'den sonra.

Bu çalışmada Türkiye'deki feminist hareketin gelişimi kadınların toplumdaki konumuna göre farklılaşmıştır. Bu bağlamda, çok tartışmalı bir dönüm noktası olarak kavramsallaştırılan beş bölüm oluşturulmuştur:

Kadınların İslam Öncesi Toplumdaki Konumu
Kadınların İslam Sonrası ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Konumu
Cumhuriyet Döneminde Kadınların Toplumdaki Yeri
1980’ler ve 1990’larda Kadınların Konumu
2000’li Yıllarda Türkiye’de Kadın Hareketi

Downloads

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

Author Biography

Ceyda Kuloğlu, Başkent University

Dr. Öğr. Üyesi, Başkent Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü

References

Abadan Unat, Nermin. 1998. “Söylemden Protestoya: Türkiye’de Kadın Hareketlerinin Dönüşümü.” 323-336, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde der. A. Berktay Hacımirzaoğlu. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

Abadan Unat, Nermin. 1979. “Toplumsal Değişme ve Türk Kadını.” 1-32 Türk Toplumunda Kadın içinde der. N. Abadan Unat. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.

Alkan, Türker. 1981. Kadın Erkek Eşitsizliği Sorunu, Ankara: Ankara Ün. SBF Yayınları.

Arat, Necla. 1986. Kadın Sorunu. İstanbul: Say Yayınları.

Arat, Yeşim. 1994. “Toward a Democratic Society: The Women’s Movement in Turkey in the 1980s.” Women’s Studies International Forum. Vol. 17(2-3): 241-248.

Berktay, Fatmagül. 1994. Türkiye’de Kadın Hareketi Tarihsel Bir Deneyim. Kadın Hareketinin Kurumsallaşması. İstanbul: Metis Yayınları.

Berktay, Fatmagül. 1998. “Cumhuriyet’in 75 Yıllık Serüvenine Kadınlar Açısından Bakmak.” 1-11, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde der. A. Berktay Hacımirzaoğlu. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

Çilingiroğlu, Nesrin. 2001. “Türkiye’de Akademik Düzeyde Kadına Yönelik Kurumsallaşma.” Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni. 20 (2).

Gökalp, Ziya. 1996. Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Kamer Yayınları.

Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı. 1994. Kadın Hareketinin Kurumlaşması: Fırsatlar ve Rizikolar, İstanbul: Metis Yayınları.

Kandiyoti, Deniz. 2011. “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları.” 41-60, Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar: Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’ Armağan içinde der. S. Sancar. Ankara: KASAUM.

Kılıç, Zuhal. 1998. “Cumhuriyet Türkiye’sinde Kadın Hareketlerine Genel Bir Bakış.” 347-360, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde der. A. Berktay Hacımirzaoğlu. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

Koray, Meryem. 2011. “Avrupa Birliği ve Türkiye’de ‘Cinsiyet’ Eşitliği Politikaları: Sol Feminist Bir Eleştiri.” Çalışma ve Toplum 0(2): 13-54.

Kuloğlu, Ceyda. 2017. “Never Ending Nightmare: Violence against Women in Turkey.” International Journal of Multidisciplinary Thought. 06(01): 213-220.

Nizam, Feyzan. 1993. 1980’li Yıllarda Türk Sinemasında Kadın ve Toplumsal Dayanakları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Ortaylı, İlber. 1984. Osmanlı Toplumunda Aile. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.

Sancar, Serpil. 2011. “Türkiye’de Kadın Hareketinin Politiği: Tarihsel Bağlam, Politik Gündem ve Özgünlükler.” 61-104, Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar: Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’ Armağan içinde der. S. Sancar. Ankara: KASAUM.

Sirman, Nükhet. 1989. “Feminism in Turkey: A Short History.” New Perspectives on Turkey, 3: 1-34.

Süllü, Nur. 1988. Sinemada Feminist Eleştiri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tekeli, Şirin. 1998. “Birinci ve İkinci Dalga Feminist Hareketlerin Karşılaştırmalı İncelemesi.” 337-346, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde der. A. Berktay Hacımirzaoğlu. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

Tekeli, Şirin. 1988. Kadınlar İçin. İstanbul: Alan Yayıncılık.

Tekeli Şirin. 1986. “The Emergence of the Feminist Movement in Turkey.” 179-199, The New Women’s Movement içinde der. D. Dahlerup. London: Sage Publications.

Tekeli, Şirin. 1982. Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim Kitapları.

Timisi, Nilüfer ve Meltem, Ağduk Gevrek. 2002. “1980’ler Türkiye’sinde Feminist Hareket: Ankara Çevresi.” 13-39, 90’larda Türkiye’de Feminizm içinde der. A. Bora ve A. Günal. İstanbul: İletişim Yayınları.

Yapar Gönenç, Aslı. 2012. “Fransa’da ve Türkiye’de Kadın Hareketleri.” İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (27): 63-84.