Woman in “The Civics Book for Turkish Children”: “Türk Yavrularına Yurt Bilgisi” kitabında kadın

Mustafa Şahin; Uğur  Yılmaz; Ebru  Kaya; Arzum  Taşdelen

doi:10.14687/jhs.v19i4.6345

Authors

Mustafa Şahin Dokuz Eylü University https://orcid.org/0000-0001-8789-514X
Uğur Yılmaz https://orcid.org/0000-0002-3809-5522
Ebru Kaya https://orcid.org/0000-0001-8855-9439
Arzum Taşdelen https://orcid.org/0000-0002-3349-5172

DOI:

https://doi.org/10.14687/jhs.v19i4.6345

Keywords:

Republican Period, Textbooks, History of Turkish Education, Civics Book, Women, Cumhuriyet Dönemi, Ders Kitapları, Türk Eğitim Tarihi, Yurt Bilgisi, Kadın

Abstract

The purpose of this research is to examine the image of women in “The Civics Book for Turkish Children”, which was written for the fifth grade civics course of primary school and taught since the academic year 1931-1932. This study has a qualitative research model. The data were collected through document review and analyzed using content analysis. The book was examined with the document analysis technique and all the images related to “woman” were noted in both the texts and images and marked by coloring on the screen. In the second reading, meticulous encodings were made and expressions with temporary theme names were classified according to their similarities, adhering to their essence. The form of expression of each content was concluded with the decision of four researchers. At this stage, direct phrases appropriate to each of the themes were determined in order to further elaborate on or support the theme. In the texts and visuals of the textbook “The Civics Book for Turkish Children”, the image of women was shaped according to the social and political structure of the period, and an attempt was made to reflect the role of women in the atmosphere of that period. This situation has parallels with the evaluation results encountered in the research literature related to textbooks and children's books.

Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.

Özet

Bu araştırmanın amacı ilkokul beşinci sınıf yurt bilgisi dersleri için yazılmış ve 1931-1932 öğretim yılından itibaren beşinci sınıflarda okutulmuş olan “Türk Yavrularına Yurt Bilgisi” kitabında kadın imgesini incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmış ve içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Kitap doküman analizi tekniği ile incelenmiş ve “kadın” ile ilgili tüm görseller hem metinlerde hem de görsellerde not edilmiş ve ekranda renklendirilerek işaretlenmiştir. İkinci okumada titizlikle kodlamalar yapılmış ve özlerine bağlı kalarak benzerliklerine göre geçici tema adlarına sahip ifadeler sınıflandırılmıştır. Her bir içeriğin ifade biçimi dört araştırmacının kararı ile sonuçlandırılmıştır. Bu aşamada, temayı daha da detaylandırmak veya desteklemek için temaların her birine uygun doğrudan ifadeler belirlenmiştir. “Türk Çocukları için Yurttaşlık Kitabı” ders kitabının metin ve görsellerinde kadın imajı dönemin sosyal ve politik yapısına göre şekillenmiş ve o dönemin atmosferinde kadının rolünü yansıtmaya çalışılmıştır. Bu durum ders kitapları ve çocuk kitapları ile ilgili araştırma literatüründe karşılaşılan değerlendirme sonuçlarıyla paraleldir.

Downloads

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

Author Biographies

Mustafa Şahin, Dokuz Eylü University

Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi

Uğur Yılmaz

Doktora Öğrencisi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü

Ebru Kaya

Doktora Öğrencisi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü

Arzum Taşdelen

M.A., Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü

References

Adler, P., Kless, S. ve Adler, P. (1992). “Socialization to Gender Roles: Popularity among Thingary School Boys and Girls”, Sociology of Education”, 65(3), 169-187.

Akay Şahin, M. ve Açıkalın, M. (2021). “Gender Representation in Thingary and Middle School Social Studies Textbooks in Turkey”, Journal of International Women's Studies, 22(1), 417-445.

Apple, M. ve Christian-Smith, L. (2016). “The Politics of the Textbook”, The Politics of the Textbook, Editörler: Michael Apple ve Linda Christian-Smith, New York: Routledge.

Arslan, S. (2010). 1950-1960 Dönemi Ortaokul Ders Kitaplarında Yurttaşlık Eğitimi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.

Başaran, M. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Bayhan, S. ve Aratemur Çimen, C. (2017). “Müfredat Reformu Sonrası Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, Eğitim Bilim Toplum, 17(1), 62-88.

Davarcı, Y. (2021). Din Dersi Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Üzerine Bir Analiz (1929-2018) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi..

Demirdöven, K. (2020). İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarındaki Toplumsal Cinsiyet Algısı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.

Demirhan, E. (2021). “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Öğretim Programı ve Ders Kitabı İnceleme (4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi)”, Sosyal Bilgilerde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi, 4(1), 69-82.

Doğanay, G. ve Çopur, Z. (2021). “İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında İşlenen Aile İçi Rollerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi”, Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 7(1), 57-73.

Düzenli, K. (2010). Yurttaşlığın Tarihsel Dönüşümü ve Türkiye’de Yurttaşlık, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Eraslan, E. (2020). Ulus Biçim ve Yurttaşlık: Erken Cumhuriyet Döneminde Yurttaşlığın İnşası (1923-1938) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Esen, Y. ve Bağlı, M. T. (2002). “İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.

Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Güngör, M. (2008). Ulus-Devlet Yurttaşlığından Küresel Yurttaşlığa Türkiye’de Yurttaşlık Olgusu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Malatya: İnönü Üniversitesi.

Gürses, F. (2010). Türkiye’de Ders Kitaplarında Yurttaşlık: Cumhuriyet’in Kuruluş Yıllarından Bugüne Kavramsal Dönüşüm, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara: Gazi Üniversitesi.

Helvacıoğlu Gümüşoğlu, F. (1996). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyetçilik 1928-1995, İstanbul: Kaynak Yayınları.

İğneci, E. (2010). II. Meşrutiyet Dönemi Vatandaşlık Eğitimi Tartışmaları: Tedrîsat Mecmûası Üzerine Bir İnceleme (Değerler, Semboller, Kahramanlar) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Trabzon: Trabzon Üniversitesi.

Kandiyoti, D. (1998). “Modernin Cinsiyeti: Türk Modernleşmesi Araştırmalarında Eksik Boyutlar”, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Editörler: Sibel Bozdoğan ve Reşat Kasaba, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kasa, B. ve Şahan, B. (2016). “İlkokul Türkçe Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet”, Journal of Human Sciences, 13(3), 4152-4167.

Kılıç, E. T. (2022). Türk Modernleşmesinde 19. Yüzyılın İkinci Yarısından İtibaren Ulus Kavramı ve Ulus Devletin İnşası (1850-1950) (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.

Kılıç, H. (2021). Yurt Bilgisi Ders Kitaplarında Çocuk Kimliğinin Temsili (1923-1950) (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

McLaren, P. (2015). Life in Schools: An Introduction to Critical Pedagogy in the Foundations of Education (6th Edition), New York: Routledge.

Özkan, R. (2013). “İlköğretim Ders Kitaplarında Kadın Figürü”, The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 617-631.

Sarıtaş, E. ve Şahin, Ü. (2018). “Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir İnceleme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 463-477.

Sel, B. ve Sözer, M. E. (2018). “Cumhuriyet Dönemi (1928-1948) Yurt Bilgisi Ders Kitaplarında Çocukluğun Politik Yapılandırılmasına İlişkin Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.

Sevinç, K. (1931). Türk Yavrularına Yurt Bilgisi, İstanbul: Ekspres.

Tanrıöver, H. U. (2003). “Ders Kitaplarında Cinsiyet Ayrımcılığı”, Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesi, Editörler: Çotuksöken, Betül ve Silier, Orhan, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.

Tezer Asan, H. (2010). “Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması”, Fe Dergi, 2(2), ss. 65-74.

Üstel, F. (2004). Makbul Vatandaşın Peşinde: II. Meşrutiyet'ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İstanbul: İletişim Yayınları.

Yapıcı, İmam (2020). Türkiye’deki Yurttaşlık Anlayışının Değişimine Merkezçevre Paradigması İle Bakmak (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Yorgancı, F. (2008). İlköğretim Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin İnşası (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon: Kocatepe Üniversitesi.

Zor, A. (2008). Geçmişten Günümüze Türk Kadını ve Bunların İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabına Yansıması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.