Suggestion on the elderly care model specific to Türkiye: Türkiye’ye özgü yaşlı bakım modeli üzerine öneriler

Permin Görecek; Deniz Acuner

doi:10.14687/jhs.v21i4.6485

Authors

Permin Görecek https://orcid.org/0000-0002-3212-3756
Deniz Acuner Işık Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-1507-7049

DOI:

https://doi.org/10.14687/jhs.v21i4.6485

Keywords:

Old age, elderly population, social aging, elderly care services, elderly care model, Yaşlılık, yaşlı nüfus, toplumsal yaşlanma, yaşlı bakım hizmetleri, yaşlı bakım modeli

Abstract

The world population is aging as a result of increasing life expectancy and decreasing birth rates. Since Turkey is among the fastest aging countries in the world, social aging is expected to emerge as a significant problem in the coming years. This research is a qualitative study conducted to determine suggestions for creating an elderly care model specific to Turkey. In this context, in-depth interviews were conducted face to face or online with eight participants providing elderly care services and seven participants receiving the service. Participants were determined by snowball sampling method. Semi-structured questionnaires were used as data collection tools and the obtained data were analyzed using the MAXQDA computer program. The expressions used by the participants in the interviews were coded 306 times under 86 headings and collected under four themes. "Health services provided to the elderly" was the theme with the most codes (33.01%). “Care services for the elderly” was coded 92 times (30.07%), “Social services and social assistance for the elderly” was coded 76 (24.84%) and “Financing, social security system and legal regulations” was coded 37 (12.09%) times. . As a result of the research, suggestions were made for the elderly care model specific to Turkey to improve the health system offered to the elderly, strengthen the social security system, improve care services for the elderly and strengthen social services and social assistance for the elderly.

(Extended English summary is at the end of this document)

Özet

Yaşam süresinin uzaması ve doğum oranlarının düşmesi sonucunda dünya nüfusu yaşlanmaktadır. Türkiye, dünyada en hızlı yaşlanan ülkeler arasında yer aldığı için gelecek yıllarda toplumsal yaşlanmanın önemli bir problem olarak ortaya çıkması beklenmektedir. Bu araştırma, Türkiye’ye özgü yaşlı bakım modeli oluşturulmasına yönelik öneriler belirlemek amacıyla yapılan niteliksel bir çalışmadır. Bu kapsamda yaşlı bakım hizmeti sunan sekiz ve hizmeti alan yedi katılımcı yüz yüze ya da online olarak derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar kartopu örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış soru formları kullanılmış ve elde edilen veriler, MAXQDA bilgisayar programı kullanılarak analiz edilmiştir. Görüşmelerde katılımcıların kullandıkları ifadeler 86 başlık altında 306 kez kodlanmış ve dört tema altında toplanmıştır. “Yaşlılara sunulan sağlık hizmetleri” en çok kod içeren tema olmuştur (%33,01). “Yaşlılara yönelik bakım hizmetleri” 92 (%30,07), “Yaşlılara yönelik sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar” 76 (%24,84) ve “Finansman, sosyal güvenlik sistemi ve hukuki düzenlemeler” 37 (%12,09) kez kodlanmıştır. Araştırma sonucunda, Türkiye’ye özgü yaşlı bakım modeli için yaşlılara sunulan sağlık sistemini iyileştirilmesi, sosyal güvenlik sistemini güçlendirilmesi, yaşlılara yönelik bakım hizmetlerinin iyileştirmesi ve yaşlılara yönelik sosyal hizmetler ve sosyal yardımları güçlendirmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Downloads

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

Author Biographies

Permin Görecek

Doktora Öğr., Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı

Deniz Acuner, Işık Üniversitesi

Dr. Öğretim Üyesi, Işık Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu

References

Akbaş, E., Yiğitoğlu, G. T. ve Çunkuş, N. (2020). Yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlık. OPUS International Journal of Society Researches, 15(26), 4540-4562.

Aslan, Ş., Uyar, S. ve Güzel, Ş. (2018). Evde sağlık hizmetleri uygulamasında Türkiye. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 45-56.

Ceylan, H. (2021). Yaşlılık ve refah devlet İsveç üzerine bir alan araştırması, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Doğan, S. ve Demirtaş, Ö. (2020). Palyatif Bakım Hizmetlerinin Değerlendirilmesi: Kayseri İli Örneği Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 428-436.

Düzgün, G., Çınar, D. ve Türeyen, A. (2020). Acil servis hemşiresinde bilgi ve farkındalık gerektiren bir durum: geriatrik sendromların değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 12(2), 280-90.

Hekimler, A. (2017). Yaşlılara yönelik bir sosyal politika aracı olarak bakım sigortası: Federal Almanya örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 235-243.

Genç, Y. ve Barış, İ. (2015). Yaşlı bakım hizmetlerinde çağdaş yaklaşım: kurumsal bakım yerine evde bakım hizmetlerinin güçlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 36-57

Kalender, N. ve Özdemir, L. (2014). Yaşlılara sağlık hizmetlerinin sunumunda tele-tıp kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17 (1), 50-58.

Kalınkara, V. ve Kalaycı, I. (2017). Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 19-39.

Karadeniz, O. ve Durusoy Öztepe, N. (2013), Türkiye’de yaşlı yoksulluğu, Çalışma ve Toplum, 38(3), 77-102.

Karakuş, B. (2018). Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetler, kurumsal yaşlı bakımı ve kurumsal yaşlı bakımında illerin durumu. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.

Karasoy, G. ve Yıldırım, B. (2023). Yaşlılara yönelik dijital teknolojiler ve sosyal hizmet uygulamaları geronteknolojik sosyal hizmet uygulamasını doğurabilir mi?. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(3), 727- 742. DOI: 10.33417/tsh.1084299

Kocabaş, F., Kol, E. (2019). Almanya ve Türkiye’de karşılaştırmalı olarak bakım hizmetleri: Türkiye’de bakım sigortası kurulmasına yönelik bir öneri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(4), 283-310.

Kurtkapan, H. (2019). Türkiye’de demografik dönüşümün sosyal yansımaları ve yaşlılık. Sosyal Güvence Dergisi, 7(15), 27-46.

Kurtkapan, H. ve Şentürk, M. (2021). Yerinde yaşlanma ve yerel yönetim uygulamaları: İstanbul örneği, Sosyolojik Bağlam Dergisi, 2(3) 01-13

Özer Baş, G. (2020). Yaşlı bireylerin konut erişimine yönelik beklentileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi özel Sayı Cilt , 145-164. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.818014

Özen Çöl, S. ve Özbek, Ç. (2017). Çalışma yaşamında yaşlılık: yaşlı çalışanlar ve insan kaynakları uygulamaları. Çalışma ve Toplum, 2(53), 547-572.

Özmete E. ve Hussein S., (2017). Türkiye’de yaşlı bakım hizmetleri raporu Avrupa’dan En iyi uygulama örnekleri̇ ve Türkiye için bir model tasarımı. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal İçerme Politikaları Alanında Kurumsal Kapasitenin Artırılması Projesi. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.

Öztürk A, Özenç S, Canmemiş S, Bozoğlu E. (2016). Yaşlılık döneminde koruyucu sağlık bakımı. TJFMPC. 2016;10(1).

SB Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Palyatif Bakim Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,42938/palyatif-bakim-hizmetlerinin-uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html. Erişim: 12.05.2024.

Resmi Gazete (1 Kasım 2023). Sayı:32356 (Mükerrer). On İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2024-2028).

Solmaz, T. ve Altay, B. (2019). Yaşlılara yönelik evde bakım hizmetleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(2), 150-157.

Şahinli, S. ve Tarım, M. (2019). Yaşlı sağlık hizmetleri: Türkiye-Norveç karşılaştırmalı analizi. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 13-27.

Şenol, D. ve Erdem, S. (2017). Yaşlılık ve yaşlı kadınlarda huzurevi algısı: nitel bir çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.

Taşçı, F. (2010). Yaşlılara yönelik sosyal politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya örnekleri. Çalışma ve Toplum, 1 (24), 175-202.

Tanman Zıplar, Ü., (2015). Dünyada ve Türkiye’de yaşlılık hizmetleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 173-194.

T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB) (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni Nisan 2023.

TÜİK (2022). İstatistiklerle Yaşlılar, 2021.

TÜİK (2023). İstatistiklerle Yaşlılar, 2022.

TÜİKa (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023.

TÜİKb (2024). Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2023

TÜİKc (2024). İstatistiklerle Yaşlılar, 2023.

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK). (2022). Türkiye yaşlı hakları raporu. Ajans Düş Pınarı, Ankara. http://yasam.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/259/2022/07/yasam1658857536.pdf. Erişim Tarihi: 22.04.2024

United Nations. (2018). World Population Ageing 2017: Highlights. https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2017_Highlights.pdf Erişim tarihi: 18.04.2024.

Uyğun, A. G. (2019). Antalya ilçe belediyelerinin gerontolojik bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Gerontoloji Anabilim Dalı, Antalya.

WHO (World Helath Organization). (2024). DSÖ Yaşlı dostu şehirler çerçevesi. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/age-friendly-cities-framework/ Erişim Tarihi: 09.05.2024